De stijging maandag in de Verenigde Staten van de inkoopmanagersindex voor de industrie was minder sterk dan door de financiële markten was verwacht, maar was toch een indicatie dat het ergste leed in de industrie nu is geleden. Woensdag vertoonde de inkoopmanagersindex voor de dienstensector in de VS juist een sterker dan verwachte stijging. Ook de fabrieksorders namen toe, onder meer door een sterke stijging van de orders voor kapitaalgoederen.

Uit deze en al eerder gerapporteerde vooruitblikkende indicatoren ontstaat het beeld dat de economische groei in de VS in het eerste kwartaal weer licht zal aantrekken, na een groeiafzwakking in de laatste drie maanden van dit jaar. De consensusverwachting voor het vierde kwartaal is een groei van 1,6 procent op jaarbasis, voor het eerste kwartaal wordt gerekend op 2,7 procent. In het derde kwartaal bedroeg de toename van het Amerikaanse bruto binnenlands product (bbp) 4,0 procent.

Eveneens woensdag waren er voor de economische ontwikkeling in de eurozone minder gunstige berichten. De Duitse detailhandelsverkopen daalden in oktober, wat moet worden toegeschreven aan de stijgende werkloosheid en de aangekondigde belastingmaatregelen. Het aantal werklozen bij onze oosterburen bleek in oktober tot het hoogste niveau in bijna vier jaar te zijn gestegen. De Europese Commissie gaf ’s middags aan de groeiprognose voor het vierde kwartaal te handhaven op een behoorlijke 0,2 à 0,5 procent, maar de eerste indicatie voor de ontwikkeling van het bbp in het eerste kwartaal bedroeg een teleurstellende -0,2 à 0,2 procent.

Voor de Europese Centrale Bank waren deze berichten waarschijnlijk al niet meer nodig om donderdag te besluiten tot een renteverlaging. In de weken voorafgaand aan het rentebesluit had de ECB de financiële markten reeds hierop voorbereid; het enige vraagteken was de omvang van de stap. Met de beslissing om een half procentpunt van de tarieven af te schaven werd tegemoetgekomen aan de wens van politiek, bedrijfsleven en aandelenbeleggers.

De daling van de aandelenkoersen later op de middag hing samen met het bericht dat de detailhandelsverkopen in de VS in de aanloop naar Kerst zwak van start waren gegaan. De Bank of England hield zoals verwacht de rente onveranderd. De Britse economie ontwikkelt zich duidelijk beter dan in de eurozone. Bovendien dreigt in het VK oververhitting van de woningmarkt, wat door lagere rentes alleen nog maar zou worden verergerd. Anders dan hier, financieren de Britten hun hypoheken tegen kortlopende rentetarieven.

De week werd vrijdag afgesloten met teleurstellende arbeidsmarktcijfers uit de VS. De werkloosheid liep op, het aantal banen daalde onverwacht. De afgelopen weken waren gunstige cijfers betrefende de WW-uitkeringsaanvragen gepubliceerd, wat vaak een voorbode is van een daling van de werkloosheid. Het was echter nog te vroeg om dit nu al in de cijfers over november terug te zien. Stroeve verwacht dat de Amerikaanse arbeidsmarkt niet veel verder meer zal verslechteren.

De Duitse economie presteert momenteel zwak en de angst voor een hernieuwde recessie neemt toe. Diverse macro-indicatoren vielen de laatste tijd inderdaad tegen, zoals de detailhandelsverkopen en de werkloosheidscijfers, terwijl de vooruitblikkende Ifo-conjunctuurindicator wijst op aanhoudende zwakte. Een lichtpunt is in dit opzicht echter de ontwikkeling van de orderontvangsten in de Duitse industrie. Op grond hiervan valt te verwachten dat uit de maandag uitkomende cijfers zal blijken dat de industriële productie in oktober een lichte maandstijging vertoonde en dat de productie ook hoger was dan een jaar eerder. Stroeve verwacht dat een herstel van de Duitse economie zal komen vanuit de export (met name naar de VS) en dat dit herstel vanaf medio 2003 zal inzetten.

Dinsdag zal de bijeenkomst van het Federal Open Market Committee veel minder aandacht trekken dan de vorige keer. De verwachting is vrij algemeen dat het beleidsbepalende orgaan van de Federal Reserve de rente ongewijzigd zal laten. Sinds de verlaging (met 0,5 procentpunt) op 6 november vielen de macro-economische indicatoren vaker mee dan tegen en de kans op een ”double dip” is afgenomen. Ook van de toelichting op het rentebesluit mag weinig vuurwerk worden verwacht.

Voorlopige cijfers gaven aan dat de werkgelegenheid in Frankrijk in het derde kwartaal toenam, ondanks de zwakke economische groei in het voorjaar en de zomer. Donderdag zal blijken of de herziene cijfers deze voor de particuliere consumptie positieve ontwikkeling bevestigen. Ook zullen dan de oktobercijfers voor de industriële productie in Frankrijk bekendgemaakt worden. Een toonaangevende bedrijfsenquête was recentelijk positief over de vooruitzichten. De kans is groot dat de verwerkende industrie in oktober voor het eerst in lange tijd uitkomt boven het niveau een jaar eerder. Ook voor donderdag staan de Amerikaanse detailhandelsverkopen in november op de agenda. De marktverwachting is een maandstijging van 0,4 procent, waarmee opnieuw het zwakke consumentenvertrouwen zou worden gelogenstraft.

Eerste indicaties voor de belangrijke periode tussen Thanksgiving Day en Kerst waren negatief, maar dit komt pas tot uiting in de decembercijfers. Vrijdag zal blijken of het consumentenvertrouwen in de VS verder herstelt. In november was sprake van een stijging van de index van de University of Michigan, na vijf achtereenvolgende maanden met een daling. Gelet op de positieve ontwikkeling op Wall Street in november gaat Stroeve uit van een lichte stijging.

In Amsterdam eindigde de AEX voor het eerst in twee maanden de week lager dan deze begon. De toonaangevende graadmeter zakte circa 6 procent van 361,99 naar 338,47 punten. Elders in Europa waren de beurzen overwegend ook lager.

Deze rubriek komt tot stand in samenwerking met effectenbank Stroeve.