De referaten dragen bij aan de ontwikkeling van een in gereformeerde kring gedragen visie op bevrijdingspastoraat: het wegnemen van demonische gebondenheid dan wel het uitdrijven van demonen.Dr. Ton van der Hoeven bespreekt de visie op satan in het algemeen. Hij geeft aan dat wie het Bijbels getuigenis normatief stelt, niet om de werkelijkheid van de boze heen kan. De duivel behoort tot het christelijke wereldbeeld en het is een moderne wensdroom dat hij niet zou bestaan.

Tegelijkertijd ziet Van der Hoeven het als een „tegoed van de verlichting” om nuchter te blijven. Het beleggen van een speciale dienst der bevrijding zal goed gefundeerd en verantwoord moeten gebeuren. Voorop staat dat het uitdrijven van demonen toch vooral een volmacht van heel de gemeente is.

Dr. Mart-Jan Paul stelt dat het gereformeerd protestantisme over het algemeen te weinig aandacht heeft gehad voor occulte belasting en duiveluitdrijving. In onze tijd is er een groei van satanisme en van het occulte in het algemeen te constateren. De kerk móét wel reageren op de aanwezige problemen. Dr. Paul beveelt daarom van harte aan bevrijdingsteams te vormen. Het hele terrein van omgaan met occulte belasting is zo ingewikkeld dat enige onderlinge toerusting, hulp en correctie gewenst is. Hij bepleit een interdisciplinaire benadering vanuit pastoraat, psychologie en psychiatrie met duidelijke openheid voor de demonische dimensie en voor de persoonlijke levensbeschouwing.

Psychiater prof. dr. Gerrit Glas neemt een tegenovergestelde positie in. Hij bestrijdt de „illusie van misplaatste concreetheid.” Het kwaad wordt in zijn optiek tot behapbare brokken teruggebracht door het toeschrijven van ingewikkelde psychiatrische verschijnselen aan de inwerking van demonen. We moeten ons hoeden voor het met de beste christelijke bedoelingen nodeloos demoniseren van toch al gewonde zielen. De pseudoprofessionalisering leidt tot schijnverklaringen en werkt de verwarring in de hand, aldus dr. Glas. Het helpt echt niet om tegen een psychotische patiënt die stemmen hoort te zeggen dat dit kan wijzen op demonische belasting. Dat is volgens dr. Glas integendeel verwarrend en schadelijk.

Dr. Peter van de Kamp plaatst praktisch-theologische kanttekeningen. Terecht benadrukt hij dat artsen/psychiaters en (bevrijdings)pastores op elkaar aangewezen zijn en in het belang van mensen elkaar dienen te consulteren. Bidden om bevrijding in Christus’ naam acht hij van grote betekenis, maar hoeft voor hem niet via de therapeutische setting van het bevrijdingspastoraat. Dit gebed heeft een plek in het geheel van het ’gewone’ pastoraat als onderdeel van de functie ”helen”. Enige ruimte laat hij voor specifiek bevrijdingspastoraat in missionaire situaties, waarin de kerk te maken heeft met een samenleving die haar toevlucht zoekt in soms antichristelijke religiositeit of ook wanneer christenen zich inlaten met satanisme en occultisme.

Een cruciale vraag die Van de Kamp stelt, is of de macht van de duivel na de dood en opstanding van Christus op Goede Vrijdag en Pasen nog zo groot is dat er in het leven van christenen sprake kan zijn van demonische gebondenheid.

Het boekje eindigt met het onderdeel ”nadere bezinning is nodig”. Inderdaad, soms spreken de discussiepartners nog goeddeels langs elkaar heen (Glas en Paul), dan weer lijkt zich iets van een consensus af te tekenen. De conclusies van de redacteur zijn voorlopig en mijns inziens niet geheel consistent, maar wel behulpzaam voor de verdere zoektocht. Intussen gaat de geestelijke strijd volop door en zijn we geroepen de duivel en zijn rijk te bestrijden in de kracht van de Geest, vanuit de overtuiging: Jezus is overwinnaar!

N.a.v. ”Bevrijdingspastoraat”, door dr. Peter van de Kamp (red.); uitg. De Vuurbaak, Barneveld, 2008; (TU-Bezinningsreeks 7); ISBN 978 90 5560 408 1; 96 blz.; € 16,90.