Na het uitbreken van de oliecrisis in 1973 genoot deze benadering opnieuw grote populariteit. Wat verderop in de tijd veranderde dat. De begrotingstekorten waren inmiddels onder invloed van de stimuleringspolitiek fors gestegen. Toen begin jaren tachtig zich de tot dan toe zwaarste terugslag van de conjunctuur van na de Tweede Wereldoorlog aandiende, was de ruimte voor het aanzwengelen van de bestedingen via de collectieve sector allang opgesoupeerd.Dat gold zeker voor ons land. Wie het jaarverslag van De Nederlandsche Bank over 1980 nog eens opslaat, leest daarin ernstige vermaningen van toenmalig president Jelle Zijlstra. We waren, in zijn bewoordingen, op het gebied van de publieke financiën gedegradeerd uit de eredivisie. „Nederland lette op zijn zaak”, waarschuwde hij.

Gelukkig staan we er nu beter voor. Terecht wordt daarop gewezen. We beschikken over meer armslag. Toch lijkt het verstandig de ervaringen uit het verleden niet te vergeten.

Keynes maakt, zoals we al constateerden, weer volop furore. Kijk naar de VS en Duitsland. Aantredend president Obama kondigde recent een programma van 775 miljard dollar aan, met lastenverlichtingen voor de burgers en investeringen in de infrastructuur. Bij onze oosterburen presenteerde de bondsregering deze week een soortgelijk pakket van 50 miljard euro. Zij gooit het budgettaire wapen voluit in de strijd.

Eerder verweet Frankrijk haar een passieve opstelling. En hoorden we kanselier Merkel kortgeleden niet zeggen: De beste huisvrouw is degene die niet meer uitgeeft dan er binnenkomt? Uiterst sombere vooruitzichten nopen echter tot drastische maatregelen.

Bij ons raamt het Centraal Planbureau (CPB) voor 2009 een krimp van 0,75 procent. Gelet op de alarmerende geluiden die we beluisteren, zou het verbazen als het daarbij bleef. Hier is het kabinet tot dusver terughoudend met het toepassen van de keynesiaanse aanpak. Vanuit de EU zou wel eens de druk kunnen toenemen om op dit punt meer te doen.

Het gedachtegoed van Keynes beleeft internationaal een revival. De overheid lijkt herontdekt als de ultieme redder in nood. Maar het medicijn kent bijwerkingen. Regeringen lanceren plannen die zij betalen met geld dat niet eerst verdiend is. Dat betekent dat de begrotingstekorten oplopen. Met de staatsschulden, die al stevig zijn uitgedijd door de dure reddingsacties voor de banken, gebeurt hetzelfde.

In de toekomst wachten er onvermijdelijk saneringsoperaties, in de vorm van bezuinigingen en/of hogere belastingen. Het laat zich voorspellen dat de overheidshuishouding de komende jaren een flink probleem wordt.

De vraag is verder of er bij vermogensverschaffers in de wereld voldoende bereidheid blijft om de kapitaalbehoefte te financieren. Of lukt het de ministers van Financiën straks alleen nog obligaties aan de man te brengen tegen hoge rentes? En zal de verslechtering van de schuldenpositie van landen het vertrouwen in de betrokken munten niet ondermijnen?

Kortom, aan het expansieve beleid kleven bezwaren en risico’s. Voorlopig spelen die in de discussies over de strategie om het economisch tij te keren een ondergeschikte rol. Begrijpelijk, want nietsdoen is geen optie, een alternatief ontbreekt. Maar laten we niet denken dat overheden de mogelijkheid hebben om straffeloos onbeperkt financiële middelen in te zetten om de recessie het hoofd te bieden.