Het valt als buitenstaander moeilijk uit te maken of de rekeningen nu wel of niet zijn betaald. „Het bedrijf in Zwitserland dat het betalingsverkeer regelt, zegt dat alles in orde is”, aldus De Haas. „Het is natuurlijk ook wel erg toevallig dat deze onenigheid altijd midden in de winter uitbreekt.”De Haas ziet in de kwestie eerder „een staartje van het Georgiëconflict” van afgelopen zomer. „Toen heeft Oekraïne zich achter Georgië opgesteld. Verder heeft Kiev aangekondigd de verhuur van de haven Sebastopol aan de Russische Zwarte Zeevloot te willen beëindigen. Ook wil het de verdediging aan de Russische kant versterken, vanwege de Russische dreiging. Dat zijn allemaal signalen die de betrekkingen met de oosterburen moeilijker maken.”

Ook vinden de Russen het niet fijn dat de NAVO de gesprekken met Oekraïne en Georgië toch doorzet, ook al worden ze nog geen kandidaat-lid.

Dat andere landen, zoals Bulgarije en Servië, nu ook geen gas meer krijgen, komt doordat het merendeel van het Russisch gas via Oekraïense pijpleidingen verderstroomt. De Haas: „Zowel in het noorden als in het zuiden zijn er plannen om nieuwe pijpen aan te leggen. Dan zou Rusland zelfs rechtstreeks aan bijvoorbeeld Italië en Oostenrijk kunnen leveren. Maar voorlopig loopt dit allemaal nog via Oekraïne.”

De Haas vermoedt dat het Kremlin Oekraïne niet alleen wil laten voelen dat het afhankelijk is van de Russische beer. „Het wil ook intern stoken in Kiev. Er is al chaos in de Oekraïense politiek. De Russen willen die vergroten. Mogelijk leidt dat nog eens tot de verkiezing van de Russischgezinde Janoekovitsj. Daar is de propaganda ook op gericht. Het is duidelijk dat de Russische president Medvedev vindt dat hij nog bepaalde rechten kan laten gelden in de voormalige Sovjetlanden. Daarom mag Oekraïne in ieder geval niet de blik naar het Westen en de NAVO wenden.”

De consequenties van dit gasconflict voor West-Europa acht De Haas niet al te groot. „Sinds de oliecrisis in 1973 hebben wij strategische reserves. Nederland heeft zelfs zijn eigen aardgas. Maar nieuwe EU-landen als Roemenië en Bulgarije hebben dat niet. Ik hoop dat nu heel de EU wakker wordt en ziet dat de Russen niet per definitie te vertrouwen zijn. Misschien leidt dat tot meer investeringen in een werkelijk eendrachtig energiebeleid en een kleinere afhankelijkheid van Russische energie.”

Tegelijk is dit ook niet gunstig voor de Russen zelf, denkt De Haas. „Internationaal krijgen ze er een slechte naam door. Binnenlands verkoopt het ook niet goed. De kredietcrisis heeft de Russen al veel economische tegenwind opgeleverd. Er zou al sprake zijn van sociale onrust. En nu de kraan dichtgaat, komt er natuurlijk helemaal geen geld meer binnen. Onder een goede economie kun je de kraan nog eens dichtdraaien, maar onder de huidige omstandigheden is dat niet slim.”

url verwijzing web (u689(refdag.nl/3vandaag.