„Voorkomen is beter dan genezen”, vatte vice-voorzitter van de FNV mevrouw K. Roozemond het ”WAO-preventieplan” samen. Want het moet eens zijn afgelopen met sleutelen aan de hoogte van de WAO-uitkering, vindt de vakbeweging. Ook het verzinnen van strengere toelatingscriteria biedt geen oplossing. Hoofdauteur van het rapport J. Warning van FNV Bondgenoten: „We moeten de kraan langzaam maar zeker dichtdraaien, zodat de plas opdroogt.”

Het WAO-preventieplan stelt de begrippen preventie en reïntegratie centraal. Zo moeten in de Arbo-wetgeving heldere normen komen ten aanzien van werkdruk, lichamelijke belasting en repeterende bewegingen. „Preventieve maatregelen kosten in eerste instantie vaak geld. Maar op lange termijn werkt preventie socialer en kostenbesparend”, zei Roozemond.

Een van de opvallendste van de veertien ’verbetervoorstellen’ is het verdubbelen van het aantal arbeidsinspecteurs. Volgens de FNV is de controle op veilige en gezonde arbeidsomstandigheden in Nederlandse bedrijven namelijk een lachertje. Een bedrijf maakt gemiddeld eens in de dertig jaar kans op een bezoek van de Arbeidsinspectie.

Bovendien heeft deze dienst te weinig middelen om hard in te grijpen. Volgens de FNV nemen ondernemers daarom vaak bewust het risico van een boete. „Het heeft iets weg van de gedoogsituatie in de horeca van voor de caféramp in Volendam”, maakte Roozemond een vergelijking. Het rapport zoekt de oplossing voor dit probleem in een vervijfvoudiging van de boetes.

Volgens het ministerie van Sociale Zaken, waaronder de Arbeidsinspectie valt, worden werkgevers wel degelijk hard aangepakt bij overtreding van de Arbo-wet. „De Arbeidsinspectie richt zich op bedrijven waarvan bekend is dat daar de hoogste risico’s zijn. Prioriteiten stellen is doeltreffender dan zomaar een blik extra inspecteurs opentrekken”, aldus een woordvoerster.

Ook CDA’er R. Algra staat afwijzend tegenover een sterkere rol voor de Arbeidsinspectie. „Ik verbaas me erover dat de FNV zo voorbijgaat aan de mondigheid van werknemers. Wat ik mis in dit rapport, is de rol van de werkvloer. Werknemers en werkgevers moeten samen verantwoordelijkheid nemen.”

Maar dat is in de optiek van de FNV nu net waaraan het schort. Werknemers verkeren meestal niet in de positie om zich hard te maken voor hun eigen rechten. Dat is bijvoorbeeld het geval bij structureel overwerk, een gegeven waarmee het rapport korte metten wil maken. Dat kan door het verbod onder de Wet economische delicten te brengen. Om de naleving af te dwingen, zou de versterkte Arbeidsinspectie de controle op dit nieuwe delict hoog op de prioriteitenlijst moeten zetten.

Werkgeversorganisatie VNO-NCW stelt in een reactie dat het vele overwerken wel eens verband kan houden met de korte arbeidstijd in Nederland. De werkgevers zitten sowieso niet om het FNV-voorstel te springen. „Koud nadat bekend is geworden dat afspraken tussen werkgevers en vakbonden in de Arbo-convenanten goed werken en voor veel minder verzuim zorgen, komt de FNV weer met wetgeving aanzetten. Opnieuw is de FNV niet te beroerd ondernemers in de criminele hoek te zetten.”

VNO-NCW wijst erop dat vooral in sectoren waar risico’s groot zijn, zoals in de bouw en in de zorg, convenanten hun vruchten afwerpen door maatwerk. „De invoering van bijvoorbeeld de norm van 23 kilo voor handmatig tillen in deze sectoren staat in een vreemd daglicht. Een patiënt weegt allicht snel meer en je kunt een verwarmingsketel van 30 kilo nu eenmaal niet doormidden zagen.” Een soortgelijk geluid klinkt uit de hoek van MKB-Nederland.

„De huidige wetgeving is al lastig toepasbaar. Met de Arbo-convenanten proberen we die juist beter af te stemmen op de praktijk van de werkvloer”, lichtte MKB-secretaris arbeidsvoorwaardenbeleid M. van Mierlo toe.

De PvdA, GroenLinks en de SP zullen de FNV-voorstellen volgende week bij de behandeling van de begroting van Sociale Zaken in de Tweede Kamer inbrengen.