”Wat sterren vertellen. Oriëntatie op sterrenbeelden & hun mythen”
Auteur: Willem Beekman en Bart Brandsma
Uitgeverij: Kosmos-Z&K uitgevers en Teleac/NOT, Utrecht/Antwerpen, 2002
ISBN 90 215 3562 9
Pagina’s: 144
Prijs: € 13,99.; ”Bij heldere hemel, Verrassende verbanden tussen aarde en kosmos”
Auteur: Willem Beekman
Uitgeverij: Christofoor, Zeist, 2002
ISBN 90 6238 758 6
Pagina’s: 328
Prijs: € 27,50.; ”Sterren aan de nachtelijke hemel. De vijftig mooiste hemelobjecten”
Auteur: Stefan Korth en Bernd Koch
Uitgeverij: Tirion, Baarn, 2002
ISBN 90 5210 452 2
Pagina’s: 132
Prijs: € 17,95. De schepping blijft verbazen. Wat te denken van de schelp van een inktvis die precies gelijk op groeit met de cyclus van de maan. Recent verschenen weer drie boeken die veel achtergrondinformatie geven over een van de imponerendste onderdelen van de schepping: het heelal.

De namen die aan de sterrenhemel verbonden zijn, komen voor het grootste deel uit de oudheid. Zo heten sterren vaak naar Griekse goden en danken veel sterrenbeelden hun naam aan Babylonische sterrenkijkers. Die namen zijn gebleven, maar de mythologische verhalen die erachter zitten, raken steeds meer vergeten.

Het boekje ”Wat sterren vertellen” probeert daar iets aan te doen. Van de twaalf bekendste sterrenbeelden vertellen de auteurs in twaalf hoofdstukken steeds de mythe die bij de (naam van de) constellatie hoort en daarnaast iets over de wetenschappelijke gegevens die over het sterrenbeeld en zijn omgeving bekend zijn.

De mythe hebben de auteurs in een vlotte, populaire stijl geschreven. De verhalen zijn soms aandoenlijk, dan weer bloederig, maar stuk voor stuk leerzaam. De auteurs zijn goed in het onderwerp gedoken en halen ook allerlei interessante weetjes naar voren en leggen linken met de archeologie. Verder is het boek verluchtigd met foto’s van -soms weinig verhullende- 16e- en 17e-eeuwse schilderijen van mythologische gebeurtenissen en met hedendaagse heelalfoto’s.

Minpunt is de stijl van het boek. De auteurs gebruiken constant formuleringen als: „We gaan nu…”, „laten we eens…” en „draai je om…”. Dat leest minder prettig en komt niet zo professioneel over, al betrekt het de lezer wel steeds bij de ’les’.

Invloed
Publiceren zit Beekman -een van de auteurs van het voorgaande boek- blijkbaar in het bloed. Van zijn hand verscheen namelijk nog een uitgave: ”Bij heldere hemel. Verrassende verbanden tussen aarde en kosmos”.

Wat de stijl betreft geldt voor dit boek dezelfde kritiek als voor de zojuist genoemde uitgave. De lezer wordt ook hier aangesproken. Dat komt waarschijnlijk ook door de ontstaansgeschiedenis van dit boek. Het is een neerslag van een reeks cursusavonden die Beekman heeft verzorgd.

Het eerste gedeelte van ”Bij heldere hemel” vertoont veel overlap met ”Wat sterren vertellen”. Ook in dit boek veel aandacht voor de mythologie. Het middendeel gaat vooral over (het ontstaan van) de zogeheten dierenriem. Net als bij een paar andere (evolutionistisch getinte) passages in het boek kunnen hierbij vanuit een bijbels oogpunt kanttekeningen worden geplaatst. Overigens is de historische informatie over het ontstaan van de dierenriem en de astrologie wel leerzaam en bruikbaar.

Zaaien
De reden dit boek toch te bespreken, ligt in de delen drie en vier. Die zijn erg leerzaam. Daar komt de invloed van de zon en de maan op de aarde aan bod. Zo reageren bloemen op de zon en heeft onze voornaamste ster invloed op de groei van planten, op het klimaat en op het psychisch welbevinden. Ook is gebleken dat de activiteit van de zon invloed heeft op het ontstaan van ziektes. Zo vielen de griepepidemieën in de laatste eeuw samen met zonnevlekmaxima.

De maan heeft ook veel invloed. Het voorkomen van eb en vloed is daar het bekendste voorbeeld van, maar er is meer. Zo is uit onderzoek gebleken dat er een relatie bestaat tussen de zaaitijd, de groei van sommige planten en de maanfase.

Dieren reageren eveneens op de maan, laat Beekman zien. Zo is er een verband aangetoond tussen de maanstand en het gedrag van palolowormen, Californische kikkervisjes, Afrikaanse eendagsvliegjes en ook de groei van de schelp van de inktvissoort nautilus vertoont een relatie met de maanfasen.

Vermakelijk zijn in dit boek de soms cynisch getoonzette Intermezzo’s die de schrijver heeft toegevoegd en waarin hij zijn persoonlijke ervaringen rond sterrenkunde heeft neergeschreven. Zo bezocht hij ooit in Engeland een bijeenkomst voor ”waarnemers van vliegende schotels”. Juist in de paar minuten dat hij zich even van de groep verwijderde, zou er een UFO zijn gepasseerd, vertelden de deelnemers hem bij terugkomst. Hij was net te laat…

De vijftig mooiste
Een erg handzame gids voor hemelwaarnemingen bracht de uitgeverij Tirion op de markt. In het boek staan „de vijftig mooiste hemelobjecten” per jaargetijde gegroepeerd.

De auteurs geven vooraf een duidelijke inleiding over het gebruik van hulpmiddelen, de beste waarneemplaatsen en de meest handzame kleding. Daarna richten zij kort het oog op de zon, maan en de planeten. Vervolgens beschrijven zij vijftig parels van de nachtelijke hemel. Bij elk object is aangegeven of het met het blote oog is waar te nemen. Tevens geven de auteurs Korth en Koch een korte toelichting. Van elk object is een foto en zijn sterrenkaartjes afgedrukt.

Titel: Na de behandeling van de afzonderlijke seizoenen is steeds een lege bladzijde opgenomen waarop de bezitter aantekeningen kan maken over zijn waarnemingen. Leuk, maar wie gaat er nu in zo’n mooi boek schrijven…

Titel: