Eén telefoontje voordat de raket inslaat

Gaza ziet eruit als een spookstad. Iedereen is er bang en blijft binnen. Zelf heeft dr. Eyad Sarraj geen gewonden gezien, maar een buurjongen, vertelt hij, schrok zo van een zware explosie dat hij de straat op rende. „Daar lagen enkele mensen, gedood of gewond. Doodsbang rende hij terug naar huis.” Ook het kantoor van Sarraj heeft zware schade opgelopen. Sarraj is directeur van een liefdadigheidsorganisatie, de Gaza Gemeenschap Geestelijk Gezondheidsprogramma. Een gebouw in de buurt dat door de politie werd gebruikt, kreeg een Israëlische voltreffer, waardoor enkele muren van Sarrajs kantoor beschadigd raakten en alle ramen en deuren eruit vlogen.

Het bombarderen gaat vrijwel onafgebroken door, zegt hij, en in de nacht van woensdag op donderdag was hij pas om zes uur ’s morgens in staat te slapen. „Elke vijf of tien minuten hoorden we een explosie.” ’s Nachts is het erger dan overdag, laat hij door de telefoon weten. Dan vallen de bommen aan de rand van de Gazastrook, ’s nachts vallen ze in de stad. „We voelen ons hulpeloos, onbeschermd, zwak en weerloos. Mensen zijn bang, kinderen slapen en eten niet goed en plassen soms in bed.”

Dinsdagmiddag om twee uur verliet een groep kleuters de school van Yael Tabin, die in Beersheva in de Israëlische Negevwoestijn woont. ’s Avonds spatte er op de speelplaats een raket uiteen. „Wat zou het een grote ramp geweest zijn als daar nog kinderen hadden gespeeld”, zegt ze. Tabin is het gesprek nog maar nauwelijks begonnen of ze gooit de hoorn erop. Het luchtalarm klinkt omdat er een raket in aantocht is vanuit de Gazastrook. Zestig seconden hebben ze in Beersheva om zich in veiligheid te brengen. Dat is aanzienlijk langer dan de vijftien seconden in Sderot. Tabin vlucht naar de veiligheidskamer, een vertrek met zware en versterkte muren, deuren en ramen. Even later is ze weer aan de telefoon. „Dinsdagavond kwam ik op school; ik stond perplex vanwege de schade. De volgende dag waren we er opnieuw. We keken rond en konden opnieuw niet geloven wat we zagen. Donderdag zeiden we tegen elkaar: „En nu is het genoeg. We ruimen de troep op en maken de school weer klaar voor de kinderen.”

De 48-jarige leerkracht is geboren en getogen in Beersheva. Nooit eerder was er zo veel spanning in de stad als de afgelopen week. Ook niet tijdens de Zesdaagse Oorlog van 1967 en in de Jom Kipoeroorlog van 1973. Het alarm kan elk moment van de dag of nacht klinken. „De hele tijd hoorden we al over aanvallen op Sderot, Ashkelon en ook nu over Ashdod. Nu komen de raketten ook hier in Beersheva neer.” Ze wil graag dat er een staakt-het-vuren komt. Maar Hamas moet begrijpen dat het niet de hele tijd ongestraft raketten op Israël kan vuren, zonder dat het leger iets doet.

Geen alternatief „Er was geen alternatief voor een tegenoffensief”, zei minister Tzipi Livni (Buitenlandse Zaken) woensdag in Sderot nadat ze de kleuterschool van Tabin bezocht. „Al acht jaar wordt Israël vanuit de Gazastrook aangevallen en het is al die tijd alleen maar erger geworden.”

Ze wees erop dat Israël zich in 2005 terugtrok uit de Gazastrook om vrede een kans te geven. „Dit had het begin moeten worden van een Palestijnse staat die uit de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever zou bestaan. In plaats van het Palestijnse Israëlische volk hoop te bieden, nam Hamas de controle over na een staatsgreep tegen Abu Mazen (Fatahleider Mahmud Abbas, AM) en zijn groep. Hamas heeft de situatie misbruikt om Israël aan te vallen.”

Zes maanden geleden ging Israël akkoord met de ”tahadia”, een bestand dat dankzij bemiddeling van Egypte werd bereikt, maar volgens Livni schond Hamas het dagelijks en op verschillende manieren. Ze vertelt dat Hamas wapens binnensmokkelde uit Egypte en doorging met het afschieten van raketten op Israël, terwijl die raketten ook nog eens een steeds groter bereik kregen.

Israël sommeerde Palestijnse burgers hun huizen te verlaten als die nabij posities van Hamas stonden. Israëlische vliegtuigen zouden daartoe pamfletten hebben uitgeworpen, en zo’n 90.000 Palestijnen kregen telefonisch bericht.

Het schip de Dignity van de Free Gaza Movement vertrok maandag vanuit Cyprus naar Gaza met aan boord medische goederen en een groep artsen en mensenrechtenactivisten. Toen het schip 145 kilometer van zijn bestemming verwijderd was, werd het geramd door Israëlische marineschepen. De Dignity begon water te maken, maar het zwaar bewapende schip wist veilig de haven van Tyrus te bereiken. Daar wachtte de bemanning een warm welkom van een grote groep Libanezen.

Volgens kapitein Denis Healy kwam de aanval „zonder enige Israëlische waarschuwing of provocatie onzerzijds.” Een Israëlische woordvoerder zei dat de bemanning wel is gewaarschuwd. Overigens stuurde de Free Gaza Movement al vijf keer eerder boten naar Gaza, zonder dat die werden tegengehouden.

De Britse mensenrechtenactiviste Ewa Jaziewitz arriveerde drie weken geleden in Gaza-stad op een van deze schepen. „De mensen zijn doodsbang”, zegt ze vanuit haar hotelkamer in Gaza. „Een medisch team werd geraakt door een raket uit een Apachehelikopter. Verder is er hier geen elektriciteit. Steeds minder mensen wagen zich op straat.”

Haar dagelijkse activiteiten bestaan uit het rapporteren aan mensenrechtenorganisaties, het schrijven van nieuwsberichten en het begeleiden van families in nood en het meerijden met ambulances. Ze bezocht een ziekenhuis en zag er dode en gewonde kinderen. Nu bereiden zij en haar medeactivisten zich voor op een mogelijke Israëlische invasie over land en dat doen ze door het gebied in kaart te brengen en contacten op te bouwen met de mensen in nood.

Vredesactivist De 85-jarige vredesactivist Uri Avnery van de Gush Shalom (Vredesblok) vindt dat Israël deze oorlog nooit had moeten beginnen. „De afspraak was dat de Palestijnen in de Gazastrook geen raketten zouden afschieten, en dat Israël de grensovergangen zouden openen. Toen Hamas in 2007 de macht overnam, begon Israël een blokkade. De Hamasregering werd gekozen in democratische verkiezingen. Israël, de Verenigde Staten en de Europese Unie -Nederland incluis- boycotten in feite een gekozen Palestijnse regering.”

De blokkade leidde tot tekorten aan voedsel en medicijnen en dat maakte volgens Avnery de handhaving van een staakt-het-vuren onmogelijk. „Deze oorlog zal alleen maar verschrikkelijke verwoesting en vele doden in de Gazastrook en onder de Israëlische soldaten tot gevolg hebben. Er is geen manier om een gekozen Hamasregering met militaire middelen omver te werpen. Je kunt met zulke middelen immers geen politieke beweging omverwerpen die diepe wortels heeft in de bevolking. Daarom is deze hele operatie zinloos.”

Avnery vindt dat er snel een staakt-het-vuren moet komen en dat de grenzen met de Gazastrook moeten worden geopend. „De veiligheid is niet gediend met een blokkade. Integendeel, die leidde er juist toe dat de Palestijnen raketten op Israël afvuurden.” Het doel was volgens hem de bevolking in Gaza te laten verhongeren, in de hoop dat zij de Hamasregering omver zou werpen. Hij schat dat de Gazastrook dagelijks 190 vrachtwagens met goederen nodig heeft, en dat dit aantal bij lange na niet wordt gehaald.

Dan Diker, politiek analist bij het Jeruzalem Centrum voor Openbare Zaken, denkt dat de tijd nog niet rijp is voor zo’n staakt-het-vuren. In militaire en politieke kringen is men volgens hem vastbesloten het Hamas onmogelijk te maken nog langer projectielen af te schieten.

Meer dan de helft van het wapenarsenaal van Hamas zou nog intact zijn. Het leger van Hamas telt 15.000 tot 20.000 soldaten, die zijn ondergebracht in vijf verschillende bataljons. Hamas wordt geïnspireerd, gefinancierd en bewapend door Iran. „Het is een serieuze bedreiging, en niet een groep terroristen die maar wat heen en weer rennen.”

In de toekomst zullen de leiders van Hamas zich wel twee of drie keer bedenken voordat ze weer de trekker overhalen. Ze begrijpen nu dat daarvoor een zeer hoge prijs moet worden betaald. „De afgelopen jaren dachten we dat praten met de vijand veiligheid zou brengen. De huidige militaire operatie betekent een terugkeer naar de denkbeelden van voor het vredesproces van Oslo, dat in 1993 begon, en die ervan uitgaan dat veiligheid voor diplomatie komt.”

Sommige commentatoren stellen dat Israël met Hamas moet gaan praten. Diker wijst dit van de hand. „Dat zou hetzelfde zijn als onderhandelen met al-Qaida. Zoiets werkt niet. Hamas is een organisatie die geboren is om de jihad, de heilige oorlog, te voeren. Gericht tegen het bestaan van de staat Israël.”

Onzichtbare terreur De operatie kan volgens hem nog drie tot vijf weken duren. Omdat er sprake is van asymmetrische oorlogsvoering -dat wil zeggen dat Hamas andere strijdmethoden gebruikt dan Israël- kun je het verloop van de oorlog niet goed met het blote oog volgen, stelt Diker. „Kijk je naar tv-beelden, dan zie je de enorme verwoestingen die Israëlische vliegtuigen veroorzaken. Maar minder zichtbaar is dat op hetzelfde moment 700.000 Israëliërs dagelijks onder de dreiging van terreur leven.” Israël heeft volgens hem geen andere keus dan de infrastructuur van „de terroristen” te vernietigen. „Acht jaar lang deed Israël niets en trok het alleen af en toe de Gazastrook binnen om een paar leiders te doden. Dit kan niet langer. We kunnen een land zo niet besturen.”

Israël geniet volgens hem „overweldigende” politieke steun van de Verenigde Staten. Verder heeft het steun van de NAVO, van Canada en Australië en van enkele Europese Landen, waaronder Duitsland en Italië.

Hoelang dat begrip en die steun zullen blijven, durft hij niet te voorspellen. „In de Tweede Libanonoorlog van 2006 duurde het ongeveer vier weken voordat de steun begon af te brokkelen.” Een probleem is volgens hem dat Hamas oorlogsmisdaden begaat door kinderen en vrouwen te gebruiken als menselijk schild. „Zodra de Israëlische luchtmacht een fout maakt en bij een actie veel burgers doodt, neemt de internationale steun snel af. Israël is een van de landen met strikte beperkingen op militaire activiteiten. Vele keren gingen aanvallen niet door omdat de kans bestond dat een handvol burgers zou omkomen.”

Eén telefoontje voordat de raket inslaat

Buitenland

RD.nl in uw mailbox?