Prof. Douma meent in zijn recent verschenen boek ”Christenen voor Israël? Verantwoording van een politieke keus” dat ChristenUnie en SGP Jeruzalem niet langer moeten beschouwen als de ongedeelde hoofdstad van de staat Israël. De passage daarover in hun verkiezingsprogramma zouden ze moeten schrappen. Zijn redenering luidt dat „de christelijke politiek Israël geen dienst bewijst door Jeruzalem als ongedeelde hoofdstad te bestempelen, die alleen aan het volk van de Joden zou toebehoren.”De claim dat Jeruzalem de ongedeelde hoofdstad van Israël moet zijn, is volgens Douma „historisch onmogelijk.” „Jeruzalem is de hoofdstad van Israël geweest. De stad is echter nog veel langer níét de hoofdstad van Israël geweest.” Politiek gezien is het „al even onmogelijk”, schrijft Douma, „een stad waarin van de 750.000 inwoners een derde Arabisch is, eenzijdig onder Joods bestuur te plaatsen.”

De emoties en argumenten voor en tegen de ongedeelde status van Israëls hoofdstad zijn niet nieuw. Een paar willekeurige grepen uit de geschiedenis: bij de vredesconferentie in Madrid in 1991 over het Midden-Oosten stond de status van Jeruzalem wederom hoog op de agenda. Iedere partij claimde haar historisch recht op deze heilige stad.

In 1999 ontstond ruzie tussen Israël en de Europese Unie om Jeruzalem. Israël wilde dat de Europese Unie een brief zou intrekken waarin zij Jeruzalem kwalificeerde als een „apart lichaam” binnen de staat Israël. Het was voor het eerst dat de Europese Unie, in een brief van de toenmalig Duitse voorzitter, expliciet de Latijnse term ”corpus separatum” gebruikte om de status van Jeruzalem -inclusief West-Jeruzalem- te omschrijven.

David
De term komt uit een VN-resolutie van 1947, waarin Palestina wordt opgedeeld in een Joods en een Arabisch gedeelte, met Jeruzalem als een ”apart lichaam” onder internationaal toezicht.

Israël beschouwt Jeruzalem als ondeelbare hoofdstad en wijst iedere suggestie van een internationale status van de hand. De brief van de Europese Unie was een antwoord op een Israëlisch verzoek geen bezoek meer te brengen aan het Oriënt House, het Palestijnse kantoor in Jeruzalem. De Europese Unie weigerde echter de brief in te trekken.

Kloppen Douma’s argumenten? Nee. Zowel het historische als het politieke argument klopt niet.

Historisch ligt het eenvoudig. Vanaf de tiende eeuw voor het begin van onze jaartelling had koning David daar het religieuze en politieke centrum van Israël gevestigd. Het heiligste deel van Jeruzalem werd overigens gekocht en niet veroverd! Kort onderbroken door de Babylonische ballingschap duurde de Joodse heerschappij meer dan duizend jaar, tot de verwoesting van de tempel in het jaar 70 door de Romein Titus.

In de vierde eeuw veranderden de Byzantijnen Jeruzalem in een christelijk centrum. In 638 werd het veroverd door kalief Umar. Later werd Jeruzalem veroverd door de kruisvaarders. Joden en moslims werden massaal afgeslacht. In 1187 verdreef de Koerdische sultan Saladin de kruisvaarders.

De Mamelukken heersten er van 1250 tot 1517 en de Turken tussen 1517 en 1917. Opvallend is hierbij dat voor al deze veroveraars Jeruzalem slechts een provincieplaats bleef. Hun hoofdstad lag elders. Als hoofdstad is Jeruzalem dus altijd een Joodse hoofdstad geweest

Beloofde land
Voor elk van de drie wereldgodsdiensten heeft Jeruzalem een aureool van heiligheid. Christendom en islam hebben zich als universele godsdiensten geprofileerd, onbegrensd door territorium. Voor hen is Jeruzalem slechts een herinnering aan het leven en werken van de stichters van beide godsdiensten.

In Joodse ogen symboliseert Jeruzalem het centrum van een oproep tot nationaal bestaan in het land Israël en is het heilig in de zin van het Beloofde Land. Voor andere godsdiensten is Israël een heilig land. Voor Joden is het het Beloofde Land, een essentieel verschil.

Politiek klopt Douma’s standpunt al helemaal niet. Waarom kunnen Arabieren niet bestuurd worden door Joden? In Nederland voel ik mij als Jood prima bestuurd door CU en CDA. In Amsterdam kunnen Nederlandse autoriteiten de vele (150!) nationaliteiten en identiteiten goed besturen.

Oost-Jeruzalem was tot 1967 bezet door Jordanië. In de zesdaagse preventieve aanvalsoorlog is Jordanië dat deel kwijtgeraakt. In 1988 heeft Jordanië zijn claim op soevereiniteit over Jeruzalem opgezegd. Daarom verviel de soevereiniteit aan Israël. Israël kent godsdienstvrijheid en mensenrechten. De zeggenschap over de Tempelberg -de heiligste Joodse plaats- is door Israël zelfs overgedragen aan de moslims.

Er is een hevige machtsstrijd gaande tussen Hamas en de PLO. Stel dat Hamas ook wint op de Westoever. Ik denk niet dat er nog veel bewegingsvrijheid voor ons, prof. Douma en de zijnen overblijft als de toestand in Gaza daar gekopieerd wordt.

De auteur is rabbijn van het Nederlands Israëlitisch Kerkgenootschap en rector van het Nederlands Israëlietisch Seminarium.