Ziekenhuizen staan er over het algemeen steeds beter voor, zo blijkt uit onderzoek ”Op weg naar echte marktwerking” van adviesbureau Roland Berger. Op financieel, operationeel en kwalitatief gebied gaat het beter dan de afgelopen jaren. De komende marktwerking is waarschijnlijk een belangrijke katalysator van deze ontwikkeling.Uit de ranglijsten die Roland Berger ieder jaar maakt, blijkt dat de ziekenhuizen in Drachten, Harderwijk, Hoogeveen, Hoorn en Deventer de afgelopen vier jaar consequent beter scoren dan overige ziekenhuizen. Deze ziekenhuizen weten naast een goede financiële positie ook de productie sterker te vergroten en de mensen efficiënter in te zetten.

De huidige situatie is echter nog verre van ideaal. Zo moeten het weerstandsvermogen en de productiviteit verder stijgen om van een echt gezonde situatie te kunnen spreken. Ook bevindt de ziekenhuissector zich in een complexe en onduidelijke tussenfase op weg naar echte marktwerking.

Het huidige budgetsysteem fungeert nu nog als een vangnet, waardoor inefficiëntie niet tot negatieve resultaten leidt en grote efficiëntie niet wordt beloond. Als dit vangnet verdwijnt, wordt een slechte prijs-kwaliteitverhouding afgestraft. Alle partijen moeten daarom hun verantwoordelijkheid nemen om de voordelen van de marktwerking te realiseren.

Patiënten moeten daadwerkelijk op zoek gaan naar de voor hen beste producten en diensten. Alleen zo kan marktwerking goed op gang komen. Pas als de patiënt weloverwogen keuzes maakt, ervaren ziekenhuizen en zorgverzekeraars de concurrentie aan den lijve en worden de voordelen van het systeem merkbaar. Dit vergt tijd en energie van de consument, maar hier staat tegenover dat de kwaliteit stijgt.

In de huidige situatie is het onderscheid tussen zorgverzekeraars voor de gemiddelde consument niet duidelijk en zoekt de consument naar de goedkoopste verzekering. Zorgverzekeraars kunnen echter waarde toevoegen door verschillende dienstenpakketten aan te bieden en de consument echt een keuze te bieden. Hiermee accepteert hij hogere zorgkosten, mits hij ook betere kwaliteit van zorg ontvangt. Of dat hij minder keuze heeft in waar hij zorg wil afnemen, maar dat hij daarom ook minder betaalt. De verschillende consumenten worden hiermee optimaal bediend.

Echte keuzes
De ziekenhuizen zouden een voorbeeld moeten nemen aan het bedrijfsleven. Niet alle bedrijven leveren dezelfde producten of diensten maar ze maken keuzes waar ze goed in willen zijn en richten zich daarop. Ziekenhuizen zouden hetzelfde moeten doen, door zich meer te richten op de (sub)specialismen waar ze heel sterk in zijn en deze uit te breiden.

Wanneer een ziekenhuis ervoor kiest een bepaald type zorg niet meer te leveren, wordt het juist interessant voor een ander ziekenhuis om dit wel te gaan doen; er is immers minder concurrentie. Door marktwerking blijft de zorg geleverd worden, maar wel met veranderingen: soms moet je als patiënt verder reizen, maar de kwaliteit van de geleverde zorg is wel beter.

De overheid moet op haar beurt langetermijnkeuzes maken en op basis hiervan duidelijk richting geven en een bestendig beleid formuleren, communiceren en uitvoeren. Daarmee schep je een omgeving waarin ziekenhuizen en zorgverzekeraars echte keuzes kunnen maken.

De auteurs zijn respectievelijk managing partner en project manager bij Roland Berger Strategy Consultants.