”Middachten, Huis en Heerlijkheid”, eindredactie Tarq Hoekstra
Uitgeverij: Matrijs, Utrecht, 2002
ISBN 90 5345 200 1
Pagina’s: 136
Prijs: € 14,95. Op de overgang van het Veluwemassief naar de IJsselvallei ligt in De Steeg, tussen Rheden en Dieren, Kasteel Middachten. Het landgoed kent een geschiedenis van ruim zes eeuwen. De Nederlandse Kastelenstichting (NKS) heeft haar jaarboek aan dit landgoed gewijd. De titel luidt: ”Middachten, Huis en Heerlijkheid”

Huis Middachten wordt voor het eerst genoemd in 1315. Van dit huis zijn echter weinig gegevens bekend. In de loop der eeuwen onderging het gebouw diverse verbouwingen. Gedeelten van het oudste kasteel, gebouwd tussen 1350 en 1360 onder de familie Van Middachten, zijn in het huidige gebouw terug te vinden. De vondst van deze oudste delen is belangrijk, omdat men tot voor kort aannam dat het hele huis tijdens de Franse inval in 1672 was verwoest.

Vanaf 1691 begon de toenmalige heer van Middachten, Godard van Reede-Ginkel, met de herbouw van het huis en de aanleg van uitgestrekte lanenstelsels en geometrische tuinen. Belangrijk voorbeeld bij de herbouw was voor Van Reede de wederopbouw van zijn ouderlijk huis Kasteel Amerongen. Ten opzichte van het sober uitgevoerde Amerongen kreeg Middachten een grotere representatieve uitstraling, passend bij Van Reedes status in de hofkring rond koning-stadhouder Willem III. Indrukwekkend zijn nog steeds de voorgevel met fronton en het trappenhuis onder de rijk gedecoreerde koepel in het midden van het huis.

Vanaf de 18e eeuw werd er weinig veranderd aan huis, interieur en park, omdat Middachten toen voornamelijk fungeerde als zomerverblijf. Toen in 1795 de Bataafse Republiek werd uitgeroepen, vertrok de familie naar Engeland. Vanwege zijn huwelijk keerde zoon en erfgenaam Willem Gustaaf van Reede in 1814 terug en liet het interieur van Middachten ingrijpend renoveren. In die tijd werd ook de formeel aangelegde tuin rond het kasteel omgevormd naar een meer landschappelijk park met boomgroepen en slingerende paden.

Na het kinderloos overlijden van Willem Gustaaf in 1844 viel het landgoed toe aan zijn neef, Carel Anton graaf van Aldenburg Bentinck. Onder familie Bentinck werd het interieur nog enige malen gemoderniseerd en verfraaid. Vanaf eind 19e eeuw werd het huis weer regelmatig bewoond en ook de tuinen kregen aandacht. In 1901 maakte tuinarchitect Hugo Poortman een totaalontwerp in formele stijl, waarna de tuin zijn huidige aanzien kreeg.

Grondbezit
Behalve huis en tuinen bezitten de eigenaren van Middachten zo’n 1000 hectare grond. Wat het boek niet alleen voor kunsthistorici interessant maakt, is de beschrijving van de historie van dit renderende deel van het landgoed. Het hoofdstuk is gewijd aan de exploitatie van landgoed Middachten tot 1912 en toont de verbondenheid van de opeenvolgende eigenaren met hun grondbezit.

De status van de eigenaren van Middachten komt ook tot uitdrukking in de rijtuigen, koetsierslivreien en tuigwerk. De huidige bewoonster, douairière gravin zu Ortenburg-van Aldenburg Bentinck, is een paardenliefhebster, wat ertoe bijdraagt dat stallen en koetshuis nog in gebruik zijn. Ook dit onderdeel krijgt aandacht in deze rijk geïllustreerde uitgave. Waar in de meeste publicaties slechts een deel van een landgoed wordt behandeld, is het NKS-jaarboek bijzonder omdat met studies van diverse auteurs een beschrijving van alle aspecten van buitenplaats en landgoed wordt gegeven.