Hij presenteerde in Brussel het herstelplan voor groei en banen, zoals het heet. Onder invloed van de financiële crisis tekent zich een ernstige terugslag in de sfeer van de reële economie af. In diverse landen is inmiddels sprake van krimp en de vooruitzichten voor 2009 zijn somber. De EU probeert met behulp van een noodpakket de bestedingen aan te zwengelen en het vertrouwen van consumenten en producenten op te krikken.De afgelopen dagen circuleerde er een bedrag van 130 miljard euro (1 procent) voor het conjunctuurprogramma. Tot ieders verrassing kwam er op het laatste moment nog 70 miljard bij. „Een realistische inzet, waarmee we echt positieve effecten kunnen realiseren”, zei Barroso over het geheel. Het gaat overigens niet om een exact cijfer, maar om „een orde van grootte.” Het hangt uiteindelijk namelijk af van de lidstaten, van hun inspanningsbereidheid. Over een jaar wordt de balans opgemaakt.

De Unie levert zelf slechts een kleine bijdrage aan de benodigde financiële middelen. Haar eigen budget is nu eenmaal beperkt. Zij mag geen tekort en geen schuld opbouwen. Zij stelt 14,4 miljard euro beschikbaar door voorziene toewijzingen uit haar fondsen, bijvoorbeeld voor de aanleg van wegen en breedbandnetwerken, in de tijd naar voren te halen. De Europese Investeringsbank (EIB) trekt op zijn beurt 15,6 miljard uit voor leningen aan onder andere het midden- en kleinbedrijf. Opgeteld komt dat neer op 30 miljard, wat overeenstemt met 0,3 procent van het bbp.

Voor de overige 170 miljard (1,2 procent) dienen de afzonderlijke landen te zorgen. Maar Brussel bezit niet de bevoegdheid iets af te dwingen op dit terrein; de zeggenschap over het economisch beleid berust bij de nationale overheden. Dus blijft het afwachten of de injectie de beoogde omvang bereikt.

Sommige regeringen hebben al plannen bekendgemaakt. Zo kondigde het VKxxx enkele dagen terug een verlaging van de btw aan. Het Nederlandse kabinet besloot vrijdag tot een steunoperatie met daarbij een belastingverlichting voor ondernemingen, via de mogelijkheid van vervroegde afschrijving, en geld voor werktijdverkorting.

Wat nu van de zijde van de EU op tafel ligt, is een kader waarbinnen de verschillende acties van de 27 partners hun beslag krijgen. Barroso noemde het in zijn toelichting een „gereedschapskist”, waaruit elk van hen het instrument kan nemen wat het best bij zijn specifieke omstandigheden past. Hij vervolgde: „We hebben coördinatie nodig. Daarmee bedoelen we echter niet uniformiteit en allemaal hetzelfde. We kennen immers een veelvuldigheid aan situaties.”

De Commissie hoopt dat de aanpak niet alleen bijdraagt totxx het aanjagen van de bedrijvigheid, maar tevens totxx het verwezenlijken van andere politieke prioriteiten, waaronder die met betrekking tot klimaat en milieu. Dat betekent extra investeringen vooral richten op duurzaamheid. Twee vliegen vangen in één klap. „Laten we de crisis aangrijpen als een kans om de economie van de 21e eeuw, met een laag gebruik van koolstof, te creëren. Dit is het moment voor Europa om het fundament voor de toekomst te leggen”, in de bewoordingen van Barroso.

Verder mag de vraagimpuls, via lagere belastingen en hogere uitgaven, niet uitmonden in een ontsporing van de begrotingen. Het zogenoemde groei- en stabiliteitspact, met spelregels voor de maximale hoogte van de tekorten en voor de procedure bij een overschrijding, blijft volledig intact.

In 2005 is in de desbetreffende voorschriften een aanpassing aangebracht op grond waarvan in uitzonderlijke omstandigheden een doorbreking van de grens van 3 procent van het bbp tijdelijk wordt toegestaan. De Europese Commissie zal bij de periodieke beoordeling van de overheidsfinanciën rekening houden met die flexibiliteit. Bij de coulance moeten we denken aan een marge van „enkele tienden van een procentpunt”, en dat voor een periode van twee jaar. Barroso: „We sturen zeker niet aan op een verruiming van het pact.” Hij waarschuwt: „Daardoor zouden de soliditeit en de geloofwaardigheid van de euro in het geding raken.”

De EU-regeringsleiders zullen zich op hun top van 11 en 12 december buigen over de voorgestelde benadering. Barroso verwacht „krachtige steun” en „consensus over de essentie van het pakket.” Premier Balkenende zei woensdag in een eerste reactie dat volgens hem Nederland ruimschoots voldoet aan wat wordt verlangd. Hij verwees daarbij ook naar het geld dat al op Prinsjesdag is gereserveerd om de koopkracht te bevorderen.

• BRUSSEL - Om een lange en diepe recessie te vermijden, heeft de Europese Commissie een economisch herstelplan gepresenteerd. Enkele onderdelen daaruit:

• AUTO: Voor de autofabrikanten komt er een initiatief ter grootte van 5 miljard euro. De betrokken concerns kunnen onder meer zachte leningen krijgen van de Europese Investeringsbank (EIB) om schone en veilige voertuigen te ontwikkelen.

• BOUW: Voor de bouwsector liggen enkele miljarden in het verschiet. Dat geld, te besteden via de regionale en lokale overheden, is vooral bestemd om gebouwen energiezuiniger te maken.

• INTERNET: Iedere Europeaan moet in 2010 toegang hebben tot snel breedbandinternet. Hiervoor wordt 1 miljard euro uitgetrokken als aanvulling op de bestaande reserveringen.

• BELASTINGEN: De Europese Commissie stelt de lidstaten belastingverlagingen voor om de consumenten weer naar de winkels te lokken. Concreet oppert zij de btw te verlagen op groene producten en diensten.

• WEGEN: Voor lidstaten die nog voor eind volgend jaar beginnen met de aanleg van een grote snelweg binnen belangrijke Europese transportroutes, haalt Brussel in zijn budget 0,5 miljard euro naar voren.

• SCHOLING: Uit de EU-fondsen wordt 1,8 miljard euro vervroegd uitgegeven om mensen met geen of een lage opleiding bij te scholen en te trainen, zodat hun kansen op het vinden van een baan verbeteren.