Met de verschijning van een levensbeschrijving van de in de bevindelijke gereformeerde kring bekende ds. E. du Marchie van Voorthuysen is de reeks biografieën van predikanten van de Oud Gereformeerden Gemeenten in Nederland uitgebreid. De biografie draagt de opmerkelijke titel ”De zoon van Bornia”. Bornia is de naam van een buitenverblijf in Driebergen waar de jonge Everard zijn eerste levensjaren heeft doorgebracht. Een argeloze lezer zou kunnen denken dat de vader van ds. Du Marchie van Voorthuysen Bornia heette, maar dat is een vergissing.

Het schrijven van een biografie is een riskante onderneming. Vooral wanneer het iemand betreft die in het recente verleden iets betekend heeft. Dat is zeker het geval geweest met ds. Du Marchie van Voorthuysen. Evenmin valt te ontkennen dat de theologische standpunten van de betrokken predikant niet door iedereen werden gedeeld. Dat gegeven maakt het extra noodzakelijk dat bij het schrijven van een biografie met zorgvuldigheid te werk wordt gegaan. Ook dient distantie in acht genomen te worden. In het geval van een biografie over ds. Du Marchie van Voorthuysen maakt het nogal wat uit of die geschreven is door iemand van de Christelijke Gereformeerde Kerken, de kerk die hij in 1952 verliet, of iemand van de Oud Gereformeerde Gemeenten, het kerkgenootschap waarbij hij zich aansloot. Die standplaatsgebondenheid is een gegeven waarvan je je als schrijver goed bewust moet zijn.

Als we het boek van Vermeulen naast deze voor de hand liggende criteria leggen, kunnen we in ieder geval concluderen dat de schrijver veel achting voor de predikant heeft. Zo beschrijft Vermeulen met aan bewondering grenzende waardering over het afscheid van de gemeente Leersum in 1966. Hij gebruikt omschrijvingen zoals „het einde van een indrukwekkende ambtsbediening van een getrouwe predikant, die met niet-aflatende ijver het goede voor Leersum had gezocht met een bewogen hart, dat klopte van pastorale warmte.” Dit taalgebruik is niet sober, maar doet gezwollen aan. In dit verband moet ik denken aan de woorden van de bekende historicus dr. G. Puchinger, die schreef over het zich laten imponeren door het verleden. Wie dat doet, kan geen geschiedschrijver zijn, zo stelt hij terecht vast. Anderzijds hoort dit bij het taalgebruik dat Vermeulen ook in zijn andere pennenvruchten hanteert.

De andere partij
De schrijver heeft gestreefd naar objectiviteit. Hij laat bijvoorbeeld bij de beschrijving van de uittreding van ds. Du Marchie van Voorthuysen uit de Christelijke Gereformeerde Kerken ook het geluid van de andere partij horen. In kaderteksten zijn citaten uit De Wekker over deze stap opgenomen die er niet om liegen.

De theologische opvattingen van ds. Du Marchie Van Voorthuysen komen in het boek uiteraard eveneens aan de orde. Een belangrijk kenmerk daarvan is het onderscheid tussen de bijzondere en de gemene genade, tussen de zaligmakende en de algemene werkingen van de Geest. In dat opzicht was de 18e-eeuwse predikant Van der Groe zijn voorbeeld. Het genoemde onderscheid had ook gevolgen voor de visie op de betekenis van de toeleidende weg tot Christus. Geestelijke ervaringen waren volgens ds. Du Marchie Van Voorthuysen onmisbare voorbereidingen om tot het heil te komen, maar zonder rechtvaardigmaking en zonder persoonsvereniging met Christus was er geen uitzicht op de ware gelukzaligheid. In de opvatting van ds. Du Marchie Van Voorthuysen viel de wedergeboorte samen met de rechtvaardigmaking, de bewuste vrijspraak van schuld en straf. Het beklemtonen van deze accenten leidde echter niet tot meningsverschillen met zijn ambtsbroeders.

Bewonderaars
Vermeulen besteedt ook aandacht aan wat hij noemt volgelingen, bewonderaars en vereerders van ds. Du Marchie van Voorthuysen. Deze cumulatieve opsomming heeft iets van een waardeoordeel in zich, dat geen ruimte biedt voor hoorders die zich uit overtuiging voelden aangesproken door zijn ontdekkende prediking. Wellicht is dat waardeoordeel er de oorzaak van dat de schrijver bij zijn veelvuldig gebruik van de methode van oral history (mondelinge overlevering) mijns inziens te selectief te werk is gegaan.

Vooral lezers die ds. Du Marchie van Voorthuysen hebben gekend, zullen veel herkennen in het boek en zullen het zeker willen aanschaffen.