Een enkele bamboe maakt nog geen bos
Chinese burgers in de provincie Gansu zijn boos. Hun huizen moeten plaatsmaken voor een overheidskantoor. Doorgaans praat de overheid in China niet met betogers. Demonstraties worden uiteengeslagen en deelnemers berecht. Nu verwaardigde de gouverneur zich ertoe met gewone mensen te praten. Westerse optimisten vertellen dan prompt dat het goed gaat in China. Maar één zwaluw maakt geen zomer. Of op z’n Chinees: één enkele bamboe maakt nog geen bos.
Vaak zetten berichten uit China over vooruitgang buitenlanders op het verkeerde been. Eén enkele melding van vooruitgang in één bescheiden sector van de samenleving betekent niet zonder meer dat de totale situatie in China verandert. De gouverneur in Gansu sprak met demonstranten. Maar dat behelst niet automatisch tevens verbetering van de positie voor alle etnische of religieuze minderheden. Vraag dat maar aan de keihard behandelde Tibetaanse leiders.Dikwijls heeft waargenomen verbetering ook een negatieve kant. Lang stonden communistisch en nationalistisch China te boek als aartsvijanden. Recent ontmoetten de Chinese president Hu Jintao en de Taiwanese oud-premier Lien Chan elkaar. Media vertelden dat de relatie tussen China en Taiwan is verbeterd. Maar de bevolking van Taiwan is niet blij met die vooruitgang. Bij de Chinezen in Taiwan zit de aversie tegen het systeem van Peking nog altijd diep.
Gaat het goed in China? Recent zei een bekende Nederlander tijdens een studiedag dat er genoeg speelruimte is voor de christelijke religie. Een ander vertelde dat China een tendens kent naar meer tolerantie. Wie zou dat niet toejuichen? Maar pas op voor vals optimisme. China bezet nog altijd de tiende plaats op de vijftig nummers tellende ranglijst christenvervolging van Open Doors. Speelruimte is er vooral voor wie bereid is naar de pijpen van de overheid te dansen.
China is bereid christenen en kerken speelruimte te bieden. Op voorwaarde dat zij zich schikken naar de -hun roeping ernstig beperkende- overheidsregels. Maar evangelisten die regeringscontrole afwijzen, zien zich nog altijd genoodzaakt hun kennis te vergroten via geheime seminars. In december zal in tal van grote hotels een kerstboom prijken. Maar de overheid geeft geen toestemming om Bijbels verantwoorde, gereformeerde lectuur te drukken en uit te geven.
Er bestaat enige speelruimte in China. Ten bewijze vertelde een bericht in deze krant het verhaal van een echtpaar uit Peking. Het wil na een ongelukkig huwelijk van 23 jaar scheiden. De Communistische Partij kon dat dertig jaar geleden ten enenmale verbieden. Nu beoordeelt de rechter de aanvraag. En als hij geen doorslaggevende bezwaren ziet, blijkt die echtscheiding in China een simpele kwestie, die binnen een etmaal geregeld is. Is dat de speelruimte die christenen zoeken?
China is een groot land. De situatie blijkt in het ene gebied moeilijker dan in het andere. Er is sprake van nieuwe mogelijkheden. Maar globaal gesproken valt daarover te zeggen dat zij te weinig speelruimte verschaffen aan christenen die God overeenkomstig Zijn Woord willen dienen. Die ruimte is er vooral voor zover -en dat is de limiet- religie nuttig is voor de overheid. Voor zover zij bruikbaar is om Peking te helpen harmonie en vrede in de samenleving te bewaren.
In het voorjaar van 1989 demonstreerden studenten op het Plein van de Hemelse Vrede in Peking voor democratie. Deelnemers aan de Wereldzendingsconferentie te San Antonio in de Verenigde Staten bleken blij verrast dat er een delegatie verscheen van Chinese kerkelijke leiders. Maar de zaak van de demonstranten in Peking eindigde in een bloedbad. En de Chinese afvaardiging naar San Antonio bleek plotseling verdwenen. Een enkele bamboe maakt nog geen bos.
