De ministers van de vijftien lidstaten die verantwoordelijkheid dragen voor het betrokken beleidsterrein hebben maandag een akkoord bereikt in het jarenlang slepende geschil over de verdere liberalisering van de energiemarkten. Bedrijven, de grootverbruikers, mogen reeds vanaf halverwege 2004 bepalen met welke leverancier zij een contract sluiten, zo is eerder afgesproken binnen de Unie.

Met name Frankrijk heeft bij de discussies over dit onderwerp steeds dwarsgelegen. Het wilde graag het monopolie handhaven van de staatsconcerns Electricité de France en Gaz de France. Na het aantreden van de rechtse regering-Raffarin, afgelopen juni, kwam er geleidelijk beweging in het standpunt van Parijs.

In de EU als geheel zal volgend jaar al 35 procent van de elektriciteits- en 28 procent van de gasmarkt open zijn voor vrije, internationale concurrentie. De Europese Commissie verwelkomt de nu aangekondigde nieuwe stappen, zo benadrukte maandag een woordvoerder.

Voorstanders van de liberalisering verwachten dat als de aanbieders onderling in de slag moeten om de gunst van de klant en elkaars traditionele afzetgebieden mogen betreden, de prijzen zullen dalen. Dat betekent een kostenbesparing voor ondernemingen en draagt daarmee bij tot de doelstelling, zoals vastgelegd door de regeringsleiders tijdens de top van maart 2000 in Lissabon, om de concurrentiekracht van de EU te versterken en in het verlengde daarvan de economische groei te bevorderen.

Tegenstanders waarschuwen voor een vermindering van de kwaliteit van de dienstverlening en vrezen, als de overheid er zich niet meer mee bemoeit, voor aantasting van de zekerheid van levering. Zij verwijzen naar de onderbreking van de stroomtoevoer die in het recente verleden in delen van de VS is voorgekomen.

Een struikelblok bij de onderhandelingen over de liberalisering vormden de distributienetwerken, die in Frankrijk en Duitsland in handen zijn van de grote producenten. De aanvankelijke voorstellen voorzagen erin dat zij juridisch ontkoppeld zouden worden van de productie- en verkoopafdelingen. In Nederland is dat al wettelijk geregeld.

Maandag bereikten de EU-bewindslieden tijdens hun beraad in Brussel een compromis waardoor een volledige scheiding niet meer altijd verplicht is. Lidstaten kunnen om een ontheffing verzoeken, maar krijgen die alleen als uit een onderzoek van de Europese Commissie blijkt dat die de toegang van alle aanbieders tot de netwerken, en dat onder gelijke voorwaarden, niet verhindert.

Diplomaten noemen het compromis „een concessie die meer lijkt dan ze is”, omdat te zijner tijd de ministers en het Europees Parlement dienen in te stemmen met de gevraagde uitzondering.