Eerst zal de Raad voor de Kinderbescherming een onderzoek instellen of die wel voor hem kunnen zorgen. Dat onderzoek zou voor de ouders wel eens negatief kunnen uitpakken. Maar waar is hun kind het meest bij gebaat?Onmiskenbaar bemoeit de overheid zich de laatste tijd meer met het gezin. We hebben niet voor niets een speciale minister voor Jeugd en Gezin. Waar in het verleden de opvoeding van kinderen in hoge mate aan de ouders werd overgelaten, is er nu meer zorg en aandacht van de kant van de overheid. Dat beperkt zich niet alleen tot vrijblijvende adviezen, er wordt ook eerder ingegrepen. Het aantal uithuisplaatsingen van kinderen neemt duidelijk toe.

Nu komen er allerlei schrijnende gevallen voor. Daar kunnen wij ons vaak geen voorstelling van maken. Kinderen worden verwaarloosd, mishandeld, misbruikt. Dat is lang niet altijd boze opzet. Er is ook veel opvoedingsonmacht bij ouders. Vaak gaat het dan om ouders die zelf een trieste jeugd hebben gehad. En kinderen, zeker als ze wat ouder worden, zijn ook niet zo makkelijk. Tal van ouders weten er dan helemaal geen raad meer mee.

Allochtone gezinnen zijn duidelijk oververtegenwoordigd als het gaat om opvoedingsproblemen. Maar ook onder rasechte Nederlanders komen die voor. Probleemgevallen vindt men vaak in de onderlaag van de samenleving. Maar ook elders ziet men soms dat de zaken volledig uit de hand lopen.

Het toenemende aantal kinderen dat buiten het huwelijk wordt geboren (nu al 40 procent) en het toenemende aantal stiefouders en eenoudergezinnen dragen ook niet bij aan een stabiel opvoedingsklimaat. Moeders nieuwe vriend heeft vaak weer heel andere gewoonten en hanteert andere regels dan de vorige vriend erop nahield.

Steeds vaker wordt de vraag gesteld in hoeverre de overheid ook preventief moet ingrijpen. Wat te doen met verslaafde vrouwen die het ene kind na het andere krijgen? Wat te doen met verstandelijk gehandicapten (al dan niet keurig getrouwd) met een kinderwens? Mag de rechter in geval van kindermishandeling met dodelijke afloop als extra straf opleggen dat de ouders geen kinderen meer mogen krijgen?

Zowel principieel gezien, alsook in het licht van de algehele politieke constellatie is er reden om hier een terughoudend standpunt in te nemen. Minister Rouvoet is wel te vertrouwen, maar wat gebeurt er als in een volgend kabinet Plasterk minister voor Jeugd en Gezin wordt? Een paar jaar geleden riep een Rotterdamse wethouder al dat verslaafden, Antilliaanse tienermoeders en geestelijk gehandicapten verplicht geaborteerd moesten worden als ze weer zwanger waren.

Kinderen hebben er alle belang bij om op te groeien bij hun eigen ouders. Maar als die ouders hun basale opvoedingsplichten volstrekt niet nakomen of niet kunnen nakomen, dan is ingrijpen onvermijdelijk. Mensen hebben geen recht op kinderen, al denken ze dat vaak wel. In allerlei opzichten niet.

Betekent dat ook dat de overheid in uitzonderlijke gevallen mag overgaan tot verplichte sterilisatie? Dat is een hachelijk terrein. Maar er doen zich in deze door de zonde verworden wereld zulke absurde en droevige situaties voor, dat een dergelijke ingreep soms onvermijdelijk is.

De situatie moet er dan echt wel naar zijn. Je kunt niet zeggen dat bij verstandelijk gehandicapten met een IQ van minder dan 70 of 80 geen verantwoord ouderschap mogelijk is. Dat hangt heel erg af van het netwerk dat zij om zich heen hebben. Is er voldoende ondersteuning van de kant van de wederzijdse ouders en van anderen en zijn ze bereid hun hulp en adviezen te aanvaarden, dan zal de verzorging en opvoeding wellicht zonder al te grote problemen verlopen.

Uiteraard is die opvoeding niet alleen nodig in de peuter- en kleuterleeftijd, maar ook als kinderen een jaar of vijftien zijn. Dan kan het juist extra moeilijk worden. Het blijven toch potentiële risicogezinnen en het ontbreekt de jeugdzorg vaak aan voldoende mankracht om ze allemaal in de gaten te houden.

De auteur is oud-hoofdredacteur van het RD.