Een aantal jaren later, in 2004, kwam diezelfde VPRO met een achtdelige serie die een aanmerkelijk bescheidener titel droeg: ”Dat willen wij ook”. De makers hadden ontdekt dat de natuur voor allerlei problemen vernuftige oplossingen heeft waar de mens van kan leren.De tong van een slak is bijvoorbeeld bekleed met oersterke, onverslijtbare tandjes, die zelfs rotsen kunnen vermalen. Volgens biologen zouden baggerschepen zulke tanden goed kunnen gebruiken. Maar hoe maak je ze na?

En wat te denken van spinrag? Het is sterker dan staal, en nog rekbaar ook. Een spinnendraad zo dik als een potlood zou een Boeing 747 in volle vaart kunnen stoppen. Vandaar dat twee Britse onderzoekers spinrag proberen na te maken. Want dan kun je daar allerlei interessante dingen mee doen. Maar dat is nog niet zo gemakkelijk. Een handjevol zijdeklieren produceert in het achterlijf van een spin elke draad die het diertje maar wil, van veiligheidskoord tot vernuftig spinnenweb. Waterige eiwitten worden op geheimzinnige wijze omgetoverd in solide draad. En nog razendsnel ook. Maar hoe?

Het is opmerkelijk dat de VPRO deze documentairereeks nu op dvd heeft uitgebracht, uitgerekend aan de vooravond van het Darwinjaar. Want als de serie één ding duidelijk maakt, is het wel dat de mens qua evolutie soms ver achterblijft bij ’eenvoudige’ diersoorten. Met zijn vér ontwikkelde brein is hij niet eens in staat te doorgronden hoe een spin eenvoudig en doeltreffend zijn web maakt.

Nu heeft de mens de eeuwen door altijd al de natuur geobserveerd om de kunst af te kijken. Volgens de Griekse mythologie slaagden Daidalos en Ikaros erin met vleugels van bijenwas en veren te vliegen als een vogel. Maar hier was de wens nog de vader van de gedachte. Pas vele eeuwen later, nu zo’n honderd jaar geleden, lukte het de mens om echt het luchtruim te kiezen. En wat was (en is) hij trots op zijn prestatie. Kijk zo’n machtige Boeing 747 eens opstijgen. Hoe krijgt hij het voor elkaar! Dat vliegtuigen jaarlijks tonnen milieuverpestende stoffen de lucht in blazen, is een verwaarloosbare bijkomstigheid.

Maar vergelijk zo’n luchtmonster nu eens met de Noordse stern. Deze vogel bezit het record op de langeafstandstrek. Elk jaar vliegt hij van de Noordpool naar de Zuidpool en weer terug, zeg maar: de wereld rond. Daar is hij uitstekend voor uitgerust. Bovendien stoot hij geen schadelijke stoffen uit en is hij wendbaarder dan de JSF. Hoezo vooruitgang?

Nog zoiets. De menselijke behoeftebevrediging levert als schadelijk bijproduct de uitstoot van CO2 op. Opwarming van de aarde is het gevolg. Knappe koppen breken zich het hoofd over de vraag hoe ze dat broeikasgas onschadelijk kunnen maken. Veel verder dan het opslaan in de bodem zijn ze nog niet gekomen.

Terwijl het toch zo eenvoudig is. Algen en boomblaadjes zetten CO2 probleemloos om in heilzame zuurstof. Dat zou de mens ook wel willen!

Misschien moeten moderne wetenschappers en evolutiebiologen de boodschap van Jezus eens ter harte nemen. Kijk naar de natuur, drong Hij aan in Zijn Bergrede. Want dan zie je hoe het écht zit. „Aanziet de vogelen des hemels, dat zij niet zaaien, noch maaien, noch verzamelen in de schuren; en uw hemelse Vader voedt nochtans dezelve.” En: „Aanmerkt de leliën des velds, hoe zij wassen; zij arbeiden niet, en spinnen niet; En Ik zeg u, dat ook Salomo, in al zijn heerlijkheid, niet is bekleed geweest gelijk een van deze.”

Dat wil ik wel geloven.

Rudy Ligtenberg

Reageren aan scribent? beeldenstorm@refdag.nl.