Glimmend staat de imposante Scania 143-E op het terrein van Collewijn & Zn. in Groenekan. Van de twintig bergingsvoertuigen die het bedrijf bezit, zijn er twee van dit type. Per stuk kosten de mastodonten 450.000 euro. „Hij houdt 30 ton op de lepel, dat betekent dat hij elke truck met oplegger die veel zwaarder is, ook wegtrekt.” J. Dykstra, commercieel manager bij Collewijn, is trots op het materieel van zijn bazen. Bij grote calamiteiten klimt hij er zelf ook op.

„Het bergen van trucks doen we echter al lang niet meer om aan te verdienen. Daar moet geld bij.” Op kantoor hangen foto’s waarop het bedrijf alles uit de kast haalt om een zware truck af te voeren die bij Oudenrijn boven op de geleiderail is geëindigd. Hij zit totaal in de kreukels na het rammen van een reeks lichtmasten en een wegportaal. „Dat opruimen is echt specialistenwerk. Als je trekt zonder kennis van zaken, gaat er nog veel meer stuk.”

Eergisteren voerden 58 bergingsbedrijven actie op de A12, tussen De Meern en Driebergen. Daar aangekomen boden ze het Korps Landelijke Politie Diensten (KLPD) een petitie aan. Het KLPD is geen partij in het heersende conflict, maar het korps krijgt na 1 december wel volop te maken met de gevolgen van de liberalisering van de bergingsmarkt. Het doel van de openbare aanbesteding is het bevorderen van efficiency en slagvaardigheid, maar het resultaat is tot nu toe slechts felle broodnijd in een sector die tot voor kort Europese en Amerikaanse complimenten kreeg voor het leveren van prima vakmanschap tegen een gemiddelde prijs, zegt Dykstra.

Die kwaliteit zal na 1 december rap afnemen, vreest de firma uit Groenekan. Samen met collega’s Vogelaar uit Rijswijk en Van de Vliet uit Abbenes vormt Collewijn de topdrie in grootte van de Nederlandse bergers. Toch viel de grootste van Utrecht en wijde omtrek buiten de boot bij de laatste aanbestedingsronde die net is gesloten. Het systeem van openbare aanbesteding, dat in 1999 startte, kostte toen al ruim veertig van de 230 bergers de kop. Bij de tweede ronde, drie jaar later, dreigen er weer zestig om te vallen.

De kwestie was onlangs in de Kamer aan de orde, want de verkeersspecialisten daar zien de bui al hangen. Aanstaande donderdag of anders volgende week dinsdag wordt de motie-Oplaat (VVD) behandeld. Daarin wordt voorgesteld de situatie te herstellen zoals die was, waarbij het bergingswerk binnen maximaal 20 minuten kon beginnen. Omdat door de nieuwe aanpak bedrijven van ver moeten komen en vaak niet het goede materieel bezitten, zal er veel vertraging gaan optreden bij het vrijmaken van snelwegen na aanrijdingen, vooral als er vrachtwagens bij betrokken zijn. Dykstra: „Bij elkaar kost de huidige sanering 325 bergingsvoertuigen, waarvan 64 zware. Die staan na 1 december buitenspel.”

Het NEA-onderzoeksinstituut voor transport berekende recent dat de maatschappelijke en economische filekosten in de nieuwe situatie zullen verviervoudigen ten opzichte van de huidige. De extra fileproblemen ontstaan doordat een groot aantal bergingsbedrijven volgens een hun gegund contract per 1 december het werk tegen veel te lage kosten moet uitvoeren, zegt Dykstra. Grote boosdoener is volgens hem de Stichting Incident Management Nederland (SIMN), het samenwerkingsverband van acht alarmcentrales, waaronder SOS, SAS, Verzekeraars Hulpdienst en ANWB. „Zij willen voor een dubbeltje op de eerste rij zitten.”

Hoe kan het gebeuren dat een berger als Collewijn afvalt? Dykstra: „Een van de regels uit het aanbestedingscontract is dat je alleen nog opdrachten mag uitvoeren voor de SIMN. Daar kunnen wij niet aan beginnen, want we hebben ook exclusieve overeenkomsten met politiekorpsen in de regio, en met Rijkswaterstaat voor snelle bergingen rond Oudenrijn.”

Is de situatie bij de bergers vergelijkbaar met die bij de Nederlandse Spoorwegen en de elektriciteitsmaatschappijen: een redelijk werkend systeem wordt om zeep geholpen door de veelgeprezen marktwerking? Dykstra: „Mooier kan ik het probleem niet samenvatten.”