„Je kunt je eigen olie niet weggeven”
Het is even schrikken als je het leest: volgens pestdeskundigen worden in elke klas gemiddeld twee kinderen gepest. Pesten levert snel een moeilijk te verwerken trauma op; voor de gepeste, maar ook voor ouders die hun kind daarin terzijde moeten staan. Petra Muis uit Barneveld vond een therapie voor haar dochter en haarzelf tegelijk: ze schreef en illustreerde het boek ”Flakkerende oliekruikjes”. Wat pesten te maken heeft met de gelijkenis van de wijze en de dwaze maagden.
Dochter Annemargje zit op de kleuterschool en is goed weerbaar, zoals haar rapport vermeldt. Maar in groep 2 zit een meisje dat uit de groep ligt. Ze is erg bazig en maakt veel ruzie.„Wij zeiden daarom tegen Annemargje dat ze een lichtje moest zijn, zoals Jezus, en dus gewoon aardig moest doen tegen dit meisje. Annemargje is nogal zachtaardig van karakter en nam zich voor om juist wél met haar te gaan spelen.”
Het meisje claimt Annemargje nogal. Al snel intimideert ze haar nieuwe vriendin dusdanig dat Muis iedere dag verontrustende verhalen hoort. Op den duur wil Annemargje niet meer naar school en heeft ze vaak buikpijn. Na advies van een psycholoog houden haar ouders haar twee maanden thuis. Er breekt een moeilijke periode aan voor het gezin en uiteindelijk blijft er geen andere weg over dan het zoeken van een nieuwe school. Omdat kerk en school nauw met elkaar verbonden zijn, sluit het gezin Muis zich ook aan bij een andere gemeente.
In deze tijd ervaren Annemargje en haar ouders de kracht van het geloof. „De pester had geen fijne thuissituatie en was extreem jaloers op Annemargje. Op haar nieuwe jurk, op een vakantie in de natuur, op het koekjesbakken met mama enzovoorts. Ik heb aan Annemargje uitgelegd dat we alleen maar medelijden met haar konden hebben. Ik zei: Zij voelt zich naarder dan jij je nu voelt. En ook: Dit is iets wat God op ons pad brengt.”
Grens
Annemargjes ouders lezen veel Bijbelverhalen voor. Daarbij ontdekken ze zelf ook nieuwe dingen. „Altijd een lichtje zijn bleek onmogelijk. Toen lazen we het verhaal van Izak en Ismaël. God stelt hier heel duidelijk een grens. Als iemand dominant is en naar doet, mag hij blijven bestaan, maar wel op veilige afstand. Aan de hand van die Bijbelverhalen konden wij uitleggen dat je niet alleen een lichtje moet zijn, maar ook weerbaar moet zijn en grenzen moet stellen.”
Een ander Bijbelgedeelte dat Muis opvalt, is dat van de wijze en de dwaze maagden. „Die meisjes gaan hun olie niet delen. Je zou zeggen: als wij daar samen staan en ik geef iets aan jou of jij aan mij, dan kunnen we samen naar binnen. Maar zo gaat het niet. Deze gelijkenis geeft de grenzen aan naastenliefde weer. Zo moet je je kind leren wat zijn grenzen zijn. Het hoeft geen lichtje te zijn als een ander kind altijd naar doet. Je kunt je olie niet weggeven. Dat andere kind moet zélf veranderen, met behulp van een ouder iemand natuurlijk. Het oliekruikje moet weer gevuld worden.”
Het idee om een boek over pesten te maken ontstaat als Muis ontdekt dat er nauwelijks christelijke boekjes over dit onderwerp zijn. „Er waren wel boekjes, maar die bleken zo… nee, niet wraakgericht, maar wel explosief assertief te zijn. Er staat dan bijvoorbeeld: doe maar eens iets heel lelijks terug. Zo hoeft het van mij ook weer niet, en bovendien is het niet Bijbels.”
Een ander bezwaar is dat de bestaande boeken alleen maar uit tekst bestaan. „Dan wordt het zo zwaar voor een jong kind. Ik wilde er vrolijke tekeningen bij hebben. In mijn boek is er naast elke pagina tekst een pagina met een illustratie waar de kinderen van genieten.”
Ballonnen
In ”Flakkerende oliekruikjes” verwerkt Muis de vier typen kinderen van de Kanjertraining, een methode die op basisscholen wordt gebruikt om kinderen te leren positief over zichzelf en anderen te denken en om pestgedrag te herkennen.
Liesje het aapje (meeloper), Femke de tijger (komt voor zichzelf op), Hagar de pestvogel (de pester) en Sara het konijntje (teruggetrokken) zijn eerst vriendinnen. Maar omdat Hagar zo dominant is, laten Liesje en Femke haar in de steek. Sara vindt het zielig en blijft met Hagar spelen, hoewel ze steeds bevriend blijft met de andere twee. Hagar krijgt steeds meer macht over Sara. De meisjes hebben allemaal een olielampje op hun rug. De lichtjes flakkeren aan de hand van hun gedrag: zacht, hard of helemaal niet.
De auteur wil dat de nadruk niet alleen maar op pesten ligt, en schrijft dus ook over mooie en gezellige momenten. Er zijn pagina’s met knutselvoorbeelden toegevoegd. Ook de adviezen van Annemargjes speltherapeut krijgen een plekje, zoals het ”alsof-jasje” (op een naar moment aan iets fijns denken) en de ballonnen om nare gedachten mee weg te blazen.
Er zijn drie verschillende einden aan het verhaal, waaruit de lezer zelf kan kiezen. Daarmee kiest hij tegelijk uit drie mogelijke oplossingen voor de pestproblematiek. Behalve een boeiend verhaal bevat het boek dus tips voor slachtoffers, pesters, ouders, leerkrachten en hulpverleningsinstanties. Het inzetten van een vriendschapskaart in de klas is zo’n tip.
”Flakkerende oliekruikjes” is vooral geschikt voor jonge kinderen. „In groep 2 wordt anders gepest dan bijvoorbeeld in groep 7 en 8. Dit creatieve doeboek is geschikt voor kinderen tot en met groep 6. Oudere kinderen zullen de beschreven situaties niet zo herkennen. Die hebben weer heel andere manieren van pesten.”
Genezend
Petra maakte samen met Annemargje de vele levendige tekeningen bij haar verhaal. Ze noemt het een genezingsproces.
Ze besluit pas om haar boek uit te geven als blijkt dat Annemargje er erg trots op is. „Annemargje heeft veel meegemaakt, maar ze weet nu: Wat er ook gebeurt, ik kan het aan. God staat erboven. Het heeft lang geduurd voordat ze begreep dat mensen die van God houden en over God spreken op school, het toch goed vonden dat zij wegging van haar school en haar vriendinnen. Maar God zal alles ten goede keren voor wie in Hem gelooft. Wij willen altijd alles vasthouden; dat is zo veilig. Maar Annemargje heeft geleerd: We hebben op God vertrouwd en nu is alles zo veel fijner. Zelfs voor een klein kind kan een beproeving een zegen zijn.”
Ook Petra Muis is niet verbitterd na alles wat er gebeurd is. Ze is eerder verwonderd. „We zijn helemaal opnieuw begonnen. Maar elk onderdeel is fijner dan het was. De vergelding is niet aan ons, maar aan God. Wij kunnen dat loslaten.” Net als Annemargje wil ze met haar boek graag mensen informeren en helpen.
Dat daar behoefte aan is, blijkt. ”Flakkerende oliekruikjes” is nog niet officieel uitgegeven, maar op Petra Muis’ website zijn in vier weken al 150 reserveringen gedaan.
Op dit moment is Petra Muis in onderhandeling met verschillende uitgeverijen. Het 90 pagina’s tellende boek wordt verwacht omstreeks december en zal rond de 15 euro gaan kosten. Via petramuis.nl kan een reservering worden doorgegeven.