Politici hebben maandag de opening van het academisch jaar aangegrepen om accenten in het beleid te plaatsen. Balkenende wees er bij de Erasmus Universiteit Rotterdam op dat de beroepsbevolking krimpt, terwijl het aantal arbeidsplaatsen groeit. „Voor het eerst in de geschiedenis zullen er structureel minder mensen beschikbaar zijn om te werken dan er banen zijn”.Volgens Balkenende moet Nederland er meer aan doen om de arbeidsreserves die er zijn te benutten. Op dit moment staan er nog 900.000 personen onvrijwillig aan de kant, aldus de premier. Zij missen de opleiding, motivatie of kansen om aan de slag te komen. Ook stoppen veel ouderen voor hun 65e met werken en hebben 2,7 miljoen vrouwen een deeltijdbaan. Werkgevers en overheid moeten meer doen om de arbeidsdeelname te verhogen. Daarom moet het uit zijn met leeftijdsdiscriminatie, zei hij.

Plasterk (Onderwijs) stelde bij de Universiteit van Amsterdam dat studenten aan de universiteit na de eerste drie jaar (bachelor) te vaak automatisch doorstromen naar een master in dezelfde studierichting. Als die basisopleidingen een meer eigen karakter krijgen, zullen studenten eerder kiezen voor een master in een ander vak of werken, al moet dat wel „een laatste optie” zijn.

Verhagen zei per videoboodschap in Leiden dat Westerse landen moeten blijven investeren in internationale organisaties, zoals de Europese Unie, VN en NAVO om samen op te komen voor vrijheid, democratie en mensenrechten. Daarvoor moet ook worden geïnvesteerd in militaire capaciteiten in Europa, aldus de minister.

Politieke macht is immers geloofwaardig als deze wordt geruggensteund door militaire macht, stelde hij. Volgens de minister moet er bij defensie in Nederland een schepje bovenop. Bijdragen aan bijvoorbeeld de ISAF–missie in Afghanistan zorgen er namelijk ook voor dat je stem wordt gehoord in internationale organisaties, zoals de NAVO.

Voorzitter Agnes Jongerius van de FNV nam op de Vrije Universiteit in Amsterdam de managers op de korrel. Met hun hoge salarissen demotiveren zij de mensen op de werkvloer. Daardoor sneuvelt de loyaliteit met het bedrijf en het gevoel van verbondenheid, stelde Jongerius.

De FNV–voorzitter zei terug te willen naar de menselijke maat. Daar is volgens haar de afgelopen jaren bij de invoering van marktwerking niet erg op gelet. Zo hebben medische professionals het private deel van de zorg opgezocht, omdat daar meer te verdienen valt, stelde ze. Het gevolg is wel dat het publieke deel met de vacatures en gaten in de zorgverlening blijft zitten.

Studenten die aantoonbaar zichzelf overtreffen, moeten in aanmerking komen voor een extra beloning, stelde KPN–topman Ad Scheepbouwer bij de Technische Universiteit Eindhoven voor. Die beloning kan gestalte krijgen in de vorm van een tegemoetkoming in de studiebeurs, extra studietijd om wat meer vakken te mogen volgen of een stage bij een toonaangevend bedrijf. Scheepbouwer zei dat universiteiten vooral liefde voor een vak moeten aanwakkeren. „Om Confucius te parafraseren: geef een studie die bij hen past en ze hoeven nooit meer te studeren”.