Zonnestralen zetten de Osterstrasse in een helder licht. Ze geven extra kleur aan de fraai versierde gevels van de herenhuizen. De optrekjes tonen de rijkdom die Hameln al eeuwen heeft gekend. Het stadje is een gunstig gelegen handelsplaats aan de Weser. Welgestelde kooplui bouwden huizen in de stijl van de renaissance als bewijs voor hun rijkdom.Het historische centrum van Hameln is rijk aan voorbeelden van deze bouwstijl, die ook wel de Weserrenaissance wordt genoemd. Een omvangrijke restauratie van 1969 tot 1993 maakte de stad met zo’n 60.000 inwoners tot de ”parel” van het Weserbergland.

Duitse prijzen
Het warme weer zorgt voor overvolle terrasjes in de binnenstad. Dat is niet zo verwonderlijk, want de Duitse prijzen voor een hapje en een drankje zijn beduidend aantrekkelijker dan in Nederland.

Opvallend is de schoonheid van het straatplaveisel. Nergens papier, lege blikjes of kauwgom. Of toch? Nee, wie wat beter kijkt, ziet witgekalkte afbeeldingen van ratten die de straat ’sieren’. Het zogeheten ”rattenspoor” leidt toeristen langs diverse bezienswaardigheden.

De rijkversierde gevel van het Rattenfängerhaus in de Osterstrasse is ook zonder de rattenroute niet te missen. De fraaie woning werd in 1602 gebouwd voor het stadsraadslid Hermann Arends. Op de begane grond bevindt zich een restaurant. De gerechten en de gezellige sfeer -geen harde muziek, maar weldadige rust- laten een knus en herbergachtig gevoel achter dat nog slechts in weinig restaurants in Nederland is te vinden.

De gevel van het aan de overkant gelegen Leisthaus, waarin een museum is gevestigd, is een knap staaltje architectuur en een lust voor het oog. De woning werd in 1589 gebouwd voor de koopman Gerd Leist.

Maarten Luther
Paradepaardje voor de stad Hameln is zonder meer het Hochzeitshaus in het oude centrum. Het stadsbestuur liet het feestzaalgebouw neerzetten voor zijn parlement. Onder dit dak werkte onder meer de ontdekker van de morfine, Friedrich-Wilhelm Sertüner. In 2004 werd in hetzelfde gebouw de tentoonstelling ”Belevingswereld Renaissance” geopend. Met veel licht-, geluids- en multimediatechnieken is het mogelijk deze historische periode als het ware opnieuw te beleven. Mannen als Galileo, Einstein en zelfs Maarten Luther hebben er een plekje gekregen.

Technisch steekt de tentoonstelling goed in elkaar. Bovendien belicht ze op interessante wijze markante historische gebeurtenissen. Het effect van de vele lampen en de overdosis aan geluiden is echter behoorlijk vermoeiend. De schokkende en bijna blasfemische multimediale voorstelling over de hemel en de hel doet jammer genoeg afbreuk aan het geheel.

Jodendeportatie
Het oude centrum van Hameln mag dan architectonisch adembenemend zijn, de stad draagt ook de sporen van verdrietige en schokkende gebeurtenissen uit het meer recente verleden. Aan de Neue Marktstrasse herinnert een nietig bordje op de muur van huisnummer 13 -opmerkelijk genoeg niet aangewezen door de stadsgids- aan de Jodendeportatie vanuit Hameln in de Tweede Wereldoorlog.

Hameln was in 1939 in vergelijking met andere Duitse steden bijzonder vroeg met het inrichten van zogeheten Jodenhuizen. Begin 1941 al leefden in het onderkomen aan de Neue Marktstrasse zeventien Joden. In een ander pand woonden er nog eens vijf.

Veel Joden uit Hameln emigreerden in de jaren voor de oorlog naar Nederland. Niettemin zijn de cijfers triest: in totaal zijn van de Joodse gemeenschap in het Duitse stadje aan de Weser 1010 leden gedeporteerd en om het leven gebracht.

Sage van de rattenvanger
In 1284 dook in Hameln een zonderlinge man op. Hij droeg een veelkleurige jas en beweerde rattenvanger te zijn. Hij beloofde tegen betaling van een bepaalde geldsom de stad te zullen bevrijden van alle muizen en ratten. De burgers van de stad zegden hem die beloning toe.

De rattenvanger haalde een fluit en begon te spelen. De muizen en ratten kwamen uit alle hoeken en gaten toegesneld. De man met zijn fluit trok naar de rivier de Weser en het ongedierte volgde hem. Alle beestjes stortten in het water en verdronken. Toen de burgers zagen dat ze van de rattenplaag waren bevrijd, kregen ze spijt over het loon dat ze de zonderlinge man hadden beloofd. De rattenvanger vertrok verbitterd.

Niet veel later keerde hij terug. Terwijl de volwassen burgers van Hameln in de kerk zaten, liet de rattenvanger zijn fluit opnieuw horen in de straten. Dit keer waren het geen muizen of ratten die kwamen aangestormd, maar kleine kinderen van vier jaar oud. De zonderling bleef spelen op zijn fluit en leidde de kinderen via de stadspoort weg naar een berg waarin zij samen met de rattenvanger verdwenen.

Slechts 2 van de 132 kinderen keerden terug. Het ene was echter blind, zodat het niet de plaats kon tonen waar de kinderen waren verdwenen. Het andere kind was stom, zodat het niet kon vertellen wat er was gebeurd.

Historische achtergronden
De rattenvanger van Hameln is de bekendste Duitse sagefiguur ter wereld. Het verhaal is in zo’n dertig talen vertaald en behoort in veel landen tot het standaardprogramma binnen het schoolonderwijs. Een precieze verklaring van de sage is er niet. De versie met de hoogste waarschijnlijkheidsgraad is de kolonisatie van het Ostland (Silezië, Moravië, Pommeren, Pruisen). Hierbij zouden veel burgers van Hameln door een edelman zijn geworven om naar deze gebieden te trekken.

Vooral de graaf van Schaumburg, die naar het gebied van Olmütz (het huidige Tsjechië) trok, wordt in dit verband vaak genoemd. Men gaat ervan uit dat de inwoners van een stad in die tijd dikwijls de ”kinderen van de stad” werden genoemd. De verbinding met de rattenvanger zou dan te maken hebben met de talrijke rattenplagen die er toen waren en die door rattenvangers te lijf werden gegaan. Beide gebeurtenissen zouden later in de overlevering met elkaar zijn vermengd.