Vanuit zijn vakantieadres aan de Bretonse kust gaf Jean-Claude Trichet, president van de Europese Centrale Bank (ECB), die donderdag opdracht miljarden aan extra liquiditeit aan banken beschikbaar te stellen. De Federal Reserve (Fed), het stelsel van Amerikaanse centrale banken, kwam de dag daarop ook met een miljardeninjectie.Het vertrouwen tussen banken onderling was zoek. Ze wisten niet van elkaar of, en zo ja in welke mate ze slachtoffer waren van de crisis rond risicovolle subprime-hypotheken in de Verenigde Staten. Hierdoor dreigde het interbancaire kredietsysteem, waarbij banken elkaar geld lenen, tot stilstand te komen. De liquiditeitsproblemen bij banken stapelden zich op.

De ECB en de Fed kwamen na augustus 2007 met meer interventies. „De ECB verdient een compliment. Het snel openstellen van het bankloket bleek achteraf heel goed”, aldus Jaap van Duijn. De buitengewoon hoogleraar en voormalig Robecodirectielid was vorig jaar augustus nog sceptisch over het optreden van de centrale banken. Maar vandaag de dag is hij om. „In Europa viel het waarschijnlijk nog mee, maar de Fed heeft in de VS echt het systeem overeind gehouden. Je kunt je afvragen of dit de juiste besteding van belastinggeld is, maar het was het in dit geval wel waard.”

Bijna fataal
De president van de Bank of England, Mervyn King, was in eerste instantie niet bereid de Britse banken te hulp te schieten en ze op die manier „te belonen voor slecht gedrag.” Het gebrek aan liquide middelen werd Northern Rock bijna fataal. De Britse bank moest uiteindelijk worden genationaliseerd.

Een grote bankcrisis in de VS werd door ingrijpen van de Fed voorkomen, maar de financiële wereld schudde op zijn grondvesten en staat er nog altijd niet florissant bij. Wereldwijd hebben banken in totaal ruim 260 miljard euro moeten afschrijven op slechte leningen en bankgiganten als Citigroup, UBS en HSBC maken kwartaal op kwartaal forse winstduikelingen of zelfs verliezen bekend.

Onlangs stelde de Amerikaanse overheid een plan op dat erin voorziet de grootste hypotheekbanken in de VS, Freddie Mac en Fannie Mae, indien nodig overeind te houden.

Optimisme
Toch lijkt er enig optimisme te zijn in de financiële wereld. De problemen die aan de Amerikaanse hypotheekcrisis zijn gerelateerd, zouden beginnen af te nemen. Het interbancaire systeem is inmiddels weer voorzichtig op gang gekomen, zeggen analisten.

De economische vooruitzichten in de VS en Europa zijn echter verslechterd. Cijfers wijzen op een dreigende recessie in de VS en ook groei van de Europese economieën vlakt af. Hoge inflatie speelt de economieën aan beide kanten van de oceaan parten.

De grootste dreiging voor de wereldeconomie komt volgens Van Duijn nu van de sterk gestegen prijs van grondstoffen en de daarmee samenhangende dalende koopkracht van consumenten. Andere economen wijzen ook op de gevolgen van de sterk gestegen voedselprijzen.

„Aan de bankencrisis komt wel weer een eind”, aldus Van Duijn, „maar de hoge olieprijzen kunnen ook nu net als in de jaren zeventig de economie een duwtje in de richting van een recessie geven.” De hoge brandstofkosten raken iedereen. Niet alleen Europa en de VS, ook de economische groei in Azië wordt daardoor aangetast. Van Duijn: „De geest is uit de fles. De inflatie moet omlaag, willen we niet in een neerwaartse spiraal terechtkomen.”