”Oud Nieuws. Alledaagse verhalen over de klassieke Oudheid”
Auteur: Fik Meijer
Uitgeverij: Ambo
Amsterdam, 2001
ISBN 90 263 1686 0
Pagina’s: 176
Prijs: € 11,35 (ƒ 25,-).Geweld op straat, dronkenschap, een president die gedood wordt door een lijfwacht, sportverdwazing: het is allemaal oud nieuws. Zaken die we iedere dag in de krant kunnen lezen, maar die ook in de klassieke Oudheid al voorkwamen.

Wekenlang waren ze in het nieuws: de president van Amerika, Bill Clinton en zijn secretaresse Monica Lewinsky. Er is echter niets nieuws onder de zon. Wie heeft nog nooit gehoord van Caesar en Cleopatra? De Romeinse keizers maakten het vaak nog veel bonter dan de president van Amerika. Velen hadden meerdere vrouwen, zowel in het geheim als in het openbaar. Het enige verschil met de gebeurtenissen in Amerika ligt in het feit dat in Rome nooit een impeachment-procedure werd gestart. De initiatiefnemer zou het waarschijnlijk niet hebben overleefd.

Zomaar een van de negenentwintig verhalen uit het boekje ”Oud Nieuws” van de Amsterdamse hoogleraar Fik Meijer. Het boekje is een bundeling van radiovoordrachten en artikelen die eerder verschenen in enkele kranten en tijdschriften. Meijer verbindt hedendaagse gebeurtenissen met voorvallen uit de klassieke Oudheid. Veel zaken die vandaag de dag de voorpagina van de krant halen, kwamen in meerdere of mindere mate ook al bij de Grieken en Romeinen voor.

Straatbendes
De in het boekje beschreven verhalen gaan veelal over onderwerpen die een aardige kijk geven op het leven van alledag, bijvoorbeeld waar het gaat over straatgeweld in het oude Rome. Rond het begin van onze jaartelling werd Rome geteisterd door straatbendes die roofden, moordden en plunderden. De mensen in de stad werden gewaarschuwd niet alleen door bepaalde wijken te lopen, ’s nachts thuis te blijven en de portemonnee bij voorkeur in huis te laten. Inderdaad, het zou kunnen gaan over Amsterdam.

Diverse verhalen geven aardige achtergrondinformatie bij bijbelse verhalen. Dat over koning Herodes bijvoorbeeld, die in Caesarea een prachtige haven liet aanleggen. Wie denkt dat alleen Nederlanders bedreven zijn in het aanleggen van dammen en dijken moet de plaatjes maar eens bekijken van de ingenieuze bekistingen die Herodes liet afzinken. Bekistingen werden volgestort met puin en afgezonken op een bodem die door duikers met steenslag en mortel zo vlak mogelijk was gemaakt. Zo ontstonden enorme dammen in zee.

„Bemoeial”
Een deel van het verhaal over ”Paulus de reiziger” verscheen eerder in het vorig jaar verschenen boek van Meijer over Paulus’ zeereis naar Rome. De schrijver berekent dat Paulus tijdens zijn reizen om en nabij de 16.000 kilometer moet hebben afgelegd, waarvan 9000 kilometer per schip. Het feit dat Paulus vaak per schip reisde was niet ongewoon in de antieke wereld.

Wel was het ongewoon dat hij, als gevangene, zo veel te zeggen had op zijn zeereis naar Rome. Volgens de auteur leren we hier Paulus kennen als een „bemoeial” die door zijn uitspraken laat blijken weinig verstand te hebben van de zeevaart. Zijn conclusie: de kapitein deed wat hij moest doen maar door het noodlot zonk het schip. Het gaat volgens de schrijver „te ver om de schipbreuk Paulus in de schoenen te schuiven”, maar als Paulus niet zo veel kritiek had geleverd, was het waarschijnlijk anders (lees: beter) afgelopen. Gelukkig, „alle opvarenden komen met schrik vrij…” Van een wonder blijft in ”Oud Nieuws” niet veel over.

Zelfmoordcommando
Hoewel heel wat gebeurtenissen uit de klassieke Oudheid parallellen vertonen met het nieuws van vandaag, gaan sommige vergelijkingen mij toch wat te ver. Zo meent Meijer overeenkomsten te zien tussen christelijke martelaren die zich vrijwillig overgaven om gedood te worden en islamitische zelfmoordcommando’s.

De auteur laat zien dat de eerste martelaren christenen waren die door vervolgingen om het leven kwamen. Later echter kwamen er steeds meer christenen die ernaar verlangden de status van martelaar te krijgen. Zij gaven zichzelf aan bij de autoriteiten en smeekten gedood te mogen worden. Natuurlijk kiezen zelfmoordcommando’s ook vrijwillig de dood. Zij hebben echter meestal wel als doel zo veel mogelijk mensen in hun dood mee te nemen. Daarbij komt nog eens dat ik, wanneer ik het verhaal in het boek lees, haast de indruk krijg dat bijna alle christenen in de tweede, derde en vierde eeuw zich vrijwillig lieten slachtofferen.

De verhalen hebben geen wetenschappelijke pretentie en zijn louter informatief. Fik Meijer heeft een vlotte pen, waardoor zijn verhaaltjes gemakkelijk te lezen zijn. Bijvoorbeeld in de trein. Vertragingen neem je dan voor lief, niet alleen omdat het een boek is dat je in één adem uitleest, maar zeker wanneer je leest dat ook in de Oudheid al vervoersproblemen speelden. Allemaal oud nieuws dus.