Belgrado verdeeld over voorgeleiding ex-leider
In Belgrado reageren Serviërs met gemengde gevoelens op de eerste televisiebeelden van de zichtbaar ouder geworden Radovan Karadzic voor het VN-tribunaal in Den Haag. Sommige zeggen zijn uitlevering als een vernedering voor hun land te ervaren. Maar anderen, inclusief een reisbureau, verwachten dat de beelden zullen leiden tot meer toerisme en meer investeringen in Servië, dat nog steeds kampt met economische problemen na jarenlange oorlogsvoering.
Niet iedereen is geïnteresseerd in het zien van een van de meest gezochte mensen ter wereld. In een café vlak bij de gevangenis vanwaar Karadzic werd uitgeleverd, kijken stamgasten naar een voetbalwedstrijd. „Hij is nu toch weggevlogen, wat maakt het verder uit”, schreeuwt een man van middelbare leeftijd.Verderop in de straat zegt de 54-jarige Rajko Mitric te begrijpen dat niemand in het café wil kijken naar de man die verantwoordelijk wordt geacht voor onder meer de massaslachting van 8000 moslims in Srebrenica en de belegering van de Bosnische hoofdstad Sarajevo.
„Ik kijk zelf ook niet, want er is niets nieuws te zien”, verzucht hij. „Ik heb de processen gezien van andere leiders als de voormalige Servische president Slobodan Milosevic. Telkens zag ik dat het proces niet eerlijk verliep.” Volgens hem zijn de procedures rond Karadzic onderdeel van een „politiek proces.”
Karadzic, die voor de gelegenheid zijn baard heeft geschoren, lijkt het daarmee eens te zijn. Hij wil zelfs niet eens worden bijgestaan door een advocaat tijdens de behandeling van zijn zaak in de rechtszaal. Serviërs maken duidelijk dat zij niet naar wat zij zien als „de vernedering van Karadzic” en hun land willen kijken.
Rechtenstudent Selimir Jelic (30) haast zich om het laatste nieuws over Karadzic op de beeldbuis te zien. „Voor mij is het interessant om te kijken naar de procedures van het tribunaal. Maar ik had Karadzic liever in Servië voor een rechtbank zien staan.”
Anderen zijn ook blij met de televisieverslaggeving, maar dan om zakelijke redenen. Het in Belgrado gevestigde reisbureau Vekol Tours heeft zelfs een bijzondere trip in de aanbieding: voor ongeveer 5 euro worden toeristen per bus naar het flatgebouw gebracht waar Karadzic de afgelopen twee jaar heeft gewoond. Ook kunnen bezoekers genieten van de wijn die hij dronk in het door hem bezochte café.
Als de verslaggever arriveert, zijn er ook onderhandelingen met de eigenaar van het appartement. Overwogen wordt om het te openen voor het publiek en mensen zelfs de mogelijkheid er te overnachten. Als het kan zonder nachtmerries. De eigenaar is een dertiger die zegt in de Verenigde Staten te hebben gewoond. „U bent de eerste die mij ziet”, beweert de man. Hij wil zijn naam niet zeggen, en ook niet of hij wist dat Karadzic in zijn appartement woonde. „Dit zijn provocerende vragen.”
Hij loopt snel weg, kennelijk om gesprekken te voeren in een ander kamertje. „We verwachten zeker dat het storm zal lopen nu hij op de televisie is verschenen”, zegt Dragana Tubic, die verantwoordelijk is voor de Karadzicrondrit. De 29-jarige Tubic ontkent dat haar bedrijfje geld gaat verdienen met het door Karadzic aangerichte verdriet waarmee hij beroemd werd. „Het is geen politieke trip”, zegt ze. „De toeristen willen het.”
„Ook hadden wij dit nog niet in ons pakket”, vertelt ze wijzend naar een merkwaardige reisgids waarin Servische (kerk)leiders, politici en andere beroemdheden worden uitgebeeld als stripfiguren. „We doen altijd trips die te maken hadden met onze geschiedenis. Neem onze reis rond de Joegoslavische leider Tito. Een acteur speelt zijn rol, terwijl gasten meereizen in de luxetrein die ooit door hem werd gebruikt.”
Ze verwacht kennelijk niet dat een acteur spoedig Karadzics zal gaan spelen tijdens een van de door Vekol Tours aangeboden reisjes. „Er is geen gids, want dat is te politiek en daar komt narigheid van”, legt ze uit. Toch vindt ze het een beetje jammer dat de Karadzictrip zo in het nieuws komt. „Ik ben een beetje teleurgesteld dat door Karadzic de interesse in Servië aan het groeien is. Ik hoop dat toeristen straks ook komen voor het Servische culturele erfgoed.”