Toerisme en landbouw zijn de belangrijkste werkverschaffers in een land waar de werkloosheid schommelt tussen de 20 en de 40 procent. Volgens Statistics South Africa vormen de boerderijen in de Westkaap een kwart van alle landbouwbedrijven in Zuid-Afrika.Wetenschappers zeggen dat het weer in de Westkaap onvoorspelbaar is geworden. In de afgelopen tien jaar volgden droogte en overstromingen elkaar in steeds sneller tempo op. Stijgende temperaturen brengen fruittelers in de problemen. Daarnaast baart ook de voorspelde waterschaarste de boeren zorgen.

Om landbouwers en andere betrokkenen een reeks alternatieven aan te reiken waarmee ze zich kunnen voorbereiden op de toekomst, heeft het Klimaatveranderingsprogramma voor Afrika een team van onderzoekers samengesteld. Die ontwikkelen verschillende modellen en strategieën. Het gaat om landbouweconomisten, meteorologen en landbouwers.

Steun
Het project kan rekenen op financiële steun van het International Development Research Centre in Canada. Partners zijn Zuid-Afrikaanse universiteiten, het VN-Milieuprogramma en een internationaal onderzoekscentrum in de VS.

„We maken economische modellen aan de hand van wetenschappelijke informatie van onze partners. Zo kunnen we bijvoorbeeld voorspellen hoe de neerslag het waterpeil van de dammen zal beïnvloeden. Ook kunnen we het effect van temperatuursveranderingen op gewassen inschatten”, aldus Daan Louw, hoogleraar aan het departement landbouweconomie van de universiteit van de provincie Vrijstaat.

De temperatuurstijging heeft bepaalde gewassen al beïnvloed. „Door het warme weer komen er sneller knoppen aan sinaasappelbomen”, aldus onderzoeker Peter Johnston van de Kaapse universiteit. Dat kan funest zijn voor de boeren, als de kwetsbare knoppen bijvoorbeeld aan ziekte of koude worden blootgesteld. Volgens Johnston is de hoeveelheid regen in de Westkaap in de afgelopen dertig jaar teruggelopen met 10 à 20 procent. Dat zou voor hogere temperaturen zorgen.

„Een aanpassingsstrategie zal rekening houden met gewassen die minder gevoelig zijn voor warm weer. Dat kan betekenen dat er andere gewassen worden aangeplant of nieuwe variëteiten ontwikkeld. Zo zijn er nieuwe soorten vijgenbomen die er volledig anders uitzien dan de exemplaren die veel gezinnen jarenlang in hun achtertuin hadden staan”, aldus Louw.

Bewaren
Een onderdeel van het project is onderzoek naar manieren om water te bewaren. Sommige boeren maken reeds gebruik van landbouwtechnieken die de schaarse grondstof optimaal benutten. „Boeren die eerder hun velden afbrandden, gebruiken nu compost. Dat houdt de grond vochtig”, zegt Louw. De klimaatverandering dreigt nieuwe landbouwers zwaar te treffen. Zij kregen grond in handen dankzij het Zuid-Afrikaanse herverdelingsprogramma, dat rond 2015 minstens 30 procent van de landbouwgrond moet overhevelen naar historisch benadeelden. Het programma kent veel mislukkingen omdat de begunstigden vaak niet over de noodzakelijke vaardigheden beschikken. De regering krijgt het verwijt dat ze de nieuwe boeren hier niet bij helpt.

Het onderzoek zal volgens Louw ook deze landbouwers helpen. „Ze hebben niet alleen onvoldoende praktische vaardigheden, maar het ontbreekt hun ook aan investeringskapitaal. We moeten hen aan boord halen en uitrusten met kennis uit het onderzoek, zodat ze zich kunnen wapenen tegen de klimaatverandering.”