„Mensen kopen wellicht dit jaar geen nieuwe winterjas en als zij dat toch doen, zullen ze bewuster een jas kiezen die wat langer meegaat dan een jaar”, aldus directeur G. Eilander van onderzoeksbureau NFO Trendbox woensdag bij de opening van het jaarcongres Consumententrends 2003.

„De consument is mondiger geworden en laat zich minder snel meeslepen met de nieuwste trends”, waarschuwde Eilander. Dit komt vooral door de verslechterende economie. Het vertrouwen van de consument heeft volgens de onderzoeker echter ook duidelijk een knauw gekregen door de aanslagen op 11 september, de strijd tegen terreur, de introductie van de euro en de veranderende politieke verhoudingen in Nederland.

Het consumptiegedrag is vooral prijsbewust geworden. „Mensen hebben angst te veel uit te geven. Online-internetprogramma’s die automatisch het net afzoeken naar het goedkoopste product worden veelvuldig gebruikt. Bepaalde supermarkten die een imago hebben goedkoop te zijn, doen het ook goed. Het wordt meer een survival of the fittest; overlevingsstrategieën komen om de hoek kijken”, licht Eilander toe.

Ondertussen zoekt de consument ook naar waarden als duurzaamheid en betrokkenheid en is hij bezig met het achterhalen van de achtergronden van producten. Een bedrijf wordt gewaardeerd als dat een goed en duurzaam product maakt, waarbij de milieueffecten en de sociaal-maatschappelijke gevolgen even serieus worden genomen als de financiële doelstellingen. Ook vallen mensen „in deze onzekere tijden” volgens Eilander terug op vertrouwde authentieke producten, die bijvoorbeeld streekgebonden zijn.

Daarnaast zorgt de toenemende individualisering voor een groeiende vraag naar tijdsbesparende producten en gemaksaankopen als kant-en-klaar-maaltijden. In 2010 zullen consumenten hun eten nog maar voor de helft via een winkel kopen, de rest wordt genuttigd in restaurants of wordt besteld zonder daarvoor de deur uit te moeten.

De onderzoeker plaatst zijn bevindingen in een context van vergrijzing, individualisering, internet, ethisch consumeren, gebrek aan vrije tijd en de kloof tussen arm en rijk. Volgens Eilander zullen bijvoorbeeld de zogeheten baby-boomers en ouderen nog wel geneigd zijn mee te gaan in trends. „Er wordt flink ingespeeld op het grijze geluk en de behoefte aan vitaliserende producten, zoals de rollator, die het lichaam helpen prettig verder te leven.”