De bijna–botsing werd vermoedelijk veroorzaakt doordat een passagierstrein van Veolia richting Heerlen door een rood sein reed op het moment dat een trein richting Duitsland naderde. De treindienstleiding greep in en maande de machinist van het Veolia–voertuig tot stoppen. De andere trein kon na een korte stop de reis vervolgen.Het treinverkeer bij Landgraaf is stilgelegd op last van de spoorwegpolitie, die zondagavond nog een onderzoek begint naar het incident. De stremming duurt in elk geval tot het einde van de dienstregeling zondag. Op het traject Heerlen–Kerkrade–Centrum worden bussen ingezet.

De twee treinen waren mogelijk frontaal met elkaar in botsing gekomen als niet was ingegrepen. De zogenoemde Heuvellandlijn is enkelspoors. Hoe de treindienstleiding het voertuig van Veolia heeft laten stoppen is niet bekend. Een woordvoerster van ProRail wilde niet verder op de zaak ingaan.

Directeur Frank van Zetten van Veolia Rail liet weten niet te begrijpen waarom de automatische trein beïnvloeding (ATB) niet heeft gewerkt. Deze automatische rem reageert op het rijden door een rood sein. „Wat er is gebeurd, roept vraagtekens op", aldus Van Zetten.

Hij wil niet speculeren over het gebeuren maar wacht eerst het onderzoek af. Wel erkent hij dat het „erop lijkt" dat de machinist door rood is gereden. De trein van Veolia was net van station Landgraaf vertrokken. „Er was geen signaal binnengekomen dat een vertrek onveilig was", aldus Van Zetten. „De snelheid van de vertrekkende trein was dusdanig dat die onmiddellijk kon remmen en een botsing met de Duitse trein van Heerlen naar Aken kon voorkomen". In de trein zaten slechts enkele passagiers. Die zijn met bussen vervoerd.