Wel werden ze met enige regelmaat urenlang verhoord. Tijdens de verhoren werden ze geketend, aldus het drietal, dat momenteel bijkomt in een militair ziekenhuis in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Het Afghaanse ministerie van Binnenlandse Zaken zei dat de mannen woensdag naar huis mogen en 500 dollar krijgen om onderling te verdelen.

De drie Afghanen, plus een 60-jarige Pakistaan die ook zondag vrijkwam, zijn de eerste gevangenen die zijn vrijgelaten van Guantánamo. Op de marinebasis zitten nog 625 mannen uit zeker 42 landen vast, die in Afghanistan zijn opgepakt nadat eind vorig jaar het Taliban-bewind werd verdreven. Het betreft volgens een van de vrijgelaten gevangenen, Mohammed Hagi Fiz, Taliban-voetvolk en moslimgeestelijken. Tientallen gevangenen zitten samen in kleine cellen, aldus Fiz. Net als de drie anderen is Fiz volgens de Amerikanen vrijgelaten omdat hij geen bedreiging meer vormt. Op een plastic polsbandje dat hij draagt staat dat zijn geboortejaar 1931 is, maar zelf zegt Fiz dat hij 105 is. Een van de andere twee vrijgelaten Afghanen, Mohammed Sadiq, zegt dat hij 90 is. Veel Afghanen weten echter niet precies hoe oud ze zijn. Fiz en Sadiq zien eruit alsof ze ergens in de 70 zijn.

De drie vrijgelaten Afghanen zeggen dat ze sinds ze werden opgepakt geen contact meer hebben gehad met hun familie. Tijdens de langdurige verhoren werd hun keer op keer gevraagd of ze lid waren van de Taliban, of ze de Taliban steunden, of ze familie bij de Taliban hadden en of ze wapens van de Taliban hadden gekregen, zegt Fiz.

De derde vrijgelaten Afghaan, de 35-jarige Jan Mohammed, zegt door de Taliban te zijn gedwongen met hen mee te vechten. „Ik was geen Talib, maar ik moest voor de Taliban vechten. Ik ben onschuldig, ik ben boer”, aldus Mohammed.

Fiz zegt acht maanden geleden door Amerikaanse soldaten te zijn opgepakt toen hij in de provincie Uruzgan in het ziekenhuis lag. Hij werd geblinddoekt en geboeid en per helikopter overgebracht naar Kandahar, waar hij op het vliegtuig naar Cuba werd gezet, vertelt hij. Fiz zegt geen idee te hebben waarom hij werd gearresteerd.

Mohammed zegt met respect te zijn behandeld door zijn bewakers.

„Ze behandelden ons goed. We kregen genoeg te eten. We mochten vijf keer per dag bidden en ons wassen met water. We hadden een koran en daar lazen we de hele dag in”, aldus Mohammed.

Het is nog altijd niet duidelijk wat er met de andere gevangenen op de marinebasis gaat gebeuren. De gevangenen beschikken niet over advocaten en geen van hen is in staat van beschuldiging gesteld. Tientallen gevangenen zijn al in hongerstaking gegaan uit protest tegen de onzekerheid waarin ze verkeren en een aantal heeft geprobeerd zelfmoord te plegen.