Zo is er het verschijnsel van de illegaliteit. Met name in de grote steden verblijven tienduizenden illegalen. Vaak als alleenstaanden, soms ook in gezinsverband. Van een actief uitwijzingsbeleid is nauwelijks sprake.

Maar mensen die hier illegaal verblijven, moeten natuurlijk wel aan geld zien te komen. Ze moeten ook ergens wonen. Als ze (ernstig) ziek zijn, moeten ze een beroep kunnen doen op medische hulp en als ze kinderen hebben, zouden die toch ook naar school moeten.

Op die manier ontstaat echter wel een hele grijze zone. Want om te kunnen werken moet men een sofi-nummer hebben. Als men illegaal is, krijgt men dat uiteraard niet. Dus moet men zwart aan zo’n sofi-nummer zien te komen.

En wat te doen met illegale leerlingen in het onderwijs? Vanuit de gedachte dat die kinderen er in ieder geval niets aan doen kunnen dat ze hier illegaal verblijven en onderwijs toch eigenlijk een basisvoorziening is, worden ze op school toegelaten. Maar op het moment dat ze niet meer leerplichtig zijn, komen de zaken anders te liggen.

Recent voerde het VVD-kamerlid Blok een pleidooi om schooldirecteuren te verplichten illegale leerlingen aan te geven. Het CDA sloot zich daar aanvankelijk bij aan, maar is daar nu weer op teruggekomen.

Bij scholen bestaat veel weerstand tegen een dergelijke meldingsplicht. Krijgen zij op die manier niet een politietaak opgedrongen? Is die weerstand terecht? Scholen worden door de overheid betaald. De bekostiging is zelfs gebaseerd op het aantal leerlingen. Dan is het niet onredelijk dat nagegaan wordt of die leerlingen hier wel legaal verblijven.

Registratie van illegale leerlingen is een eerste stap om een beeld te krijgen van de omvang van de problematiek. Dat hoeft nog niet in te houden dat men ze vervolgens van school stuurt. Zolang ze hier in Nederland verblijven, kunnen ze het beste maar op school zitten. Al heeft het Nederlandstalig onderwijs voor hen maar een beperkte waarde, wanneer we ervan uitgaan dat hun toekomst elders ligt.

Daarbij komt dat hoe meer faciliteiten er beschikbaar gesteld worden voor illegalen, des te aantrekkelijker het illegale verblijf in Nederland daarmee wordt. Aantrekkelijk vergeleken met het land van herkomst.

Uiteraard kun je kinderen van illegalen niet als analfabeten laten opgroeien. Maar tegelijkertijd moet de vraag gesteld worden waarom zij aanspraak kunnen maken op (aanzienlijk) betere onderwijsfaciliteiten dan hun neefjes en nichtjes die in hun geboorteland zijn achtergebleven.

In feite is dat omdat hun ooms en tantes niet ondernemend, niet rijk of niet brutaal genoeg waren om de moeilijke reis naar Nederland te maken. Dat is de werkelijkheid. Erg bevredigend is een dergelijke verklaring uiteraard niet.