„Het beleggersgedrag is al maanden negatief”, zegt Hendrik Jan Davids, technisch analist en partner bij Vlug, Davids & Van Mourik. „Er zijn nog geen aanwijzingen dat er spoedig een ommekeer komt. De neerwaartse trend zie ik nog wel even doorgaan.”Het waren de problemen met hypotheken voor armlastige Amerikanen die het negatieve klimaat vorig jaar inzetten. Als gevolg daarvan raakten hypotheekverstrekkers in de Verenigde Staten ernstig in nood. De zogenoemde kredietcrisis verspreidde zich vanuit de VS over de rest van de wereld en de financiële sector werd genadeloos afgestraft.

Dinsdag behoorden banken en verzekeraars in Europa tot de grootste verliezers. Onder meer Aegon, ING en Fortis kregen klappen en in Frankrijk leidden Crédit Agricole en Société Générale de beurs tot het laagste punt in drie jaar tijd. Herstel op Wall Street zorgde later op de dag voor een beperking van de schade op de Europese beursvloeren.

„Het lijkt of we met bijna een jaar vertraging het effect van de kredietcrisis in Nederland meemaken”, zegt Fred van Raaij, hoogleraar economische psychologie aan de Universiteit van Tilburg. „Die heeft meer invloed dan we eerst dachten. De Nederlandse condities zijn eigenlijk prima. Het gaat goed met de economie en de werkgelegenheid. Maar de ontwikkelingen in het buitenland hebben dat plaatje verstoord.”

Nadat de hoofdindex AEX in 2007 piekte op 560 punten, gleden koersen weg. Sinds januari van dit jaar, toen de AEX door de 470 punten zakte, is in Nederland sprake van een ’bear’-markt van aanhoudend dalende beurskoersen. Beleggers steken hun geld steeds vaker in veiliger alternatieven als obligaties en sparen, met een vaste rente en opbrengst.

Toch stappen particuliere beleggers nog niet massaal uit de aandelen. „Daarvoor moeten de koersen in korte tijd sterker dalen”, stelt Van Raaij. „Mensen hebben de neiging om hun aandelen vast te houden in de hoop dat het weer aantrekt. Daardoor verkopen ze vaak te laat bij dalende koersen en bestaat de kans dat het verlies nog verder oploopt.”

Op het laatste dieptepunt, de 218 punten die in 2003 werd bereikt, stevenen we niet zonder meer af. Het ”steunniveau” van 380 punten wordt historisch gezien niet makkelijk doorbroken en ook zijn de omstandigheden anders dan vijf jaar geleden. Volgens Van Raaij zijn bijvoorbeeld de prijzen van aandelen reëler.

„Persoonlijk denk ik dat de beurs niet heel veel verder onderuit zal gaan”, zegt Eric de Bats, directeur van internetbroker Today’s Brokers. „De kranten staan op dit moment vol van de kredietcrisis en de hoge olieprijs. Maar als straks in november Obama of McCain gekozen wordt als nieuwe president van de Verenigde Staten, zal dat een positief effect hebben op Wall Street.” En dus op de Europese markten.

Ondertussen kan de particulier beter zijn heil zoeken in markten die wel aantrekken. Zoals die van grondstoffen. „Aandelen kunnen nog veel goedkoper worden”, meent Davids van Vlug, Davids & Van Mourik. „Ik wil ze nog steeds niet hebben. Als we over een jaar terugkijken en we staan laag in de 300, dan ben ik niet verrast.”