Philipp baron von Boeselager zorgde voor de bom die op 20 juli 1944 Hitler moest doden. Von Stauffenberg en andere samenzweerders werden na de mislukte aanslag door de Gestapo terechtgesteld. Dat Von Boeselager overleefde had hij te danken aan zijn kameraden, die ondanks martelingen zijn naam verzwegen. Van die oorlogsjaren is bij uitgeverij Balans het ooggetuigenverslag van Von Boeselager verschenen met als titel ”Wij wilden Hitler vermoorden”. De oorlogsperiode moet diepe sporen in het leven van deze Duitser hebben getrokken, maar daar krijg je als lezer weinig van mee. Von Boeselager beschrijft die ingrijpende jaren zonder enige vorm van emotie.

Nieuwe feiten rond de motieven van de daders geeft Von Boeselager niet. Het aardige van het boek is dat Von Boeselager als een van de weinige overlevenden vertelt wat hem dreef. Daarbij is het natuurlijk de vraag of Von Boeselager zich alles goed kan herinneren of de waarheid mooier doet voorkomen dan zij is.

Philipp baron von Boeselager, geboren in 1917, is de vijfde van negen kinderen. Zijn vader is een erudiet man en een liefhebber van de jacht. De opvoeding die de kinderen krijgen karakteriseert Von Boeselager als „ontspannen katholicisme.” „Mijn familie was diep katholiek. Haar geschiedenis was in de loop van de eeuwen verbonden geweest met die van de katholieke Duitse vorsten. Onze voorouders Heyden-Belderbusch, van wie we het kasteel Heimerzheim hadden gekregen, waren in de achttiende eeuw ministers van de machtige aartsbisschop van Keulen.”

Philipp en zijn twee jaar oudere broer kiezen voor een functie in het leger. Dat gebeurt op een moment dat Hitler al aan de macht is. „Dienst nemen in het leger was, zo dacht men toen in zijn naïviteit, een manier om zijn land te dienen zonder het regime te dienen. We meenden dat het leger het enige instituut was dat trouw was gebleven aan zijn principes.”

Philipp overweegt korte tijd diplomaat te worden, maar zijn grootvader raadt hem dat af. „Mijn jongen, in de diplomatie is het niet altijd goed om de waarheid te spreken, maar met de nazi’s zul je vierkant moeten liegen. Nee, dat is niets voor jou! Kies liever voor het leger: de oorlog komt dichterbij.”

Zigeuners en Joden
Philipp luistert naar zijn grootvader en komt bij de cavalerie terecht. Als de oorlog in 1939 uitbreekt is Philipp met zijn broer Georg langs de grens met Frankrijk en Luxemburg gelegerd. De oorlog begint voor hen met de inval in Frankrijk in 1940. In het jaar daarop neemt hij deel aan de invasie van de Sovjet-Unie. In december van dat jaar raakt hij zwaargewond. In 1942 wordt hij aangesteld als adjudant van veldmaarschalk Günther von Kluge.

Philipp ervaart in 1942 iets van de ”speciale behandeling” die zigeuners en Joden krijgen. Het verandert zijn kijk op de oorlog. „Het ging dus niet om geïsoleerde daden begaan door ontspoorde individuen. Het ging om een zorgvuldig opgesteld plan, goedgekeurd door de hoogste instanties. De staat als geheel was aangevreten door ontaarding en misdaad. En door te zwijgen en te gehoorzamen maakte het leger zich tot medeplichtige van het systeem.”

Von Boeselager praat over zijn morele bezwaren met majoor-generaal Henning von Tresckow, een Pruisische protestant. „Zijn absoluut onkreukbare, scherpe geest straalde een innerlijke vrede uit waarvan zijn hele wezen was doortrokken”, aldus Von Boeselager. Von Tresckow verzamelt een groep mensen om zich heen die Hitler ten val wil brengen. Von Boeselager: „De werkelijke motieven van de officieren die bij de zaak waren betrokken, zijn in Duitsland nog steeds onderwerp van levendig debat. We zouden tot elke prijs de veroveringen veilig hebben willen stellen, dankzij een afzonderlijke vrede met de Amerikanen en de Britten. Ons was het er om te doen een eind te maken aan de vijandelijkheden en zoveel mogelijk mensenlevens te sparen. Dat was alles. Elke dag werden er 16.000 nieuwe slachtoffers vermoord.”

Hierbij dient de kanttekening te worden geplaatst dat volgens sommige historici Von Tresckow en andere leidende figuren binnen het verzet al in juli 1941 wisten van de moord op de Joden, en er ook zelfs achter stonden. De executies van weerbare Joodse mannen zag men als een middel om de oorlog snel te beëindigen. De moord op Joodse vrouwen en kinderen gingen Von Tresckow en zijn medestanders echter te ver. Hiervan kregen ze berichten binnen in het najaar van 1941 en pas daarna besloten ze Hitler te doden. Von Boeselager gaat hier -al dan niet bewust- aan voorbij.

In maart 1943 doet zich de mogelijkheid voor Hitler met een pistool de doden. De groep ziet hier van af, omdat SS-leider Himmler er niet bij is. Hitler doden zonder dat we ons zouden verzekeren van de persoon van Himmler, betekende een burgeroorlog riskeren. De SS zou na het verscheiden van Hitler meteen de macht grijpen en een genadeloze repressie ontketenen. Zij zouden dan op hun beurt uit de hoogste macht ontzet moeten worden.”

Bomaanslag
Na deze mislukte poging besluit men Hitler met een bomaanslag om te brengen. Von Boeselager is belangrijk voor de samenzweerders omdat hij een opleiding heeft gekregen in het gebruik van explosieven en kan beschikken over een redelijke hoeveelheid materiaal. Von Stauffenberg, een van de samenzweerders, wordt op 1 juli 1944 chef-staf van het reserveleger en krijgt daardoor toegang tot de Führer. Nog nooit heeft een van de samenzweerders het doelwit zo dicht kunnen naderen.

Uiteindelijk wordt de aanslag gepleegd op 20 juli, als Hitler verblijft op de Wolfsschanze, het hoofdkwartier van de Führer in Oost-Pruisen. Hitler raakt slechts lichtgewond. Von Boeselager trekt op het moment van de aanslag met duizend man richting Tempelhof om de hoofdstad in bezit te nemen. Als hij hoort dat de aanslag is mislukt keert hij snel terug.

De samenzweerders worden opgespoord door de Gestapo en geëxecuteerd. Von Boeslager heeft al die tijd een cyanidecapsule op zak, voor het geval hij wordt opgepakt. Maar degenen die in het complot zitten en worden opgepakt zwijgen. Het is zijn redding.

Philipp von Boeselager overlijdt op 1 mei 2008, kort nadat hij zijn verslag heeft voltooid.