Keerzijde van consumptie
Dertig kledingstukken koopt een Nederlander gemiddeld per jaar. Terwijl hij er algauw een stuk of zeventig in de kast heeft hangen, nog afgezien van onderkleding. Een mobiele telefoon mag tegenwoordig van geluk spreken als hij twee jaar mag dienstdoen. Meer en meer verandert het mobieltje in een wegwerpartikel. Meubelstukken verdwijnen overhaast bij het grofvuil. Terwijl een afgedankt bankstel dat al in een container was beland, op Marktplaats met gemak 25 euro kan opbrengen.
De feiten die in deze bijlage aan de orde komen, spreken boekdelen. Goederen zijn tegenwoordig nog maar zelden bedoeld om basisbehoeften te bevredigen. Veel vaker koopt iemand een nieuwe auto, een nieuw stel kleren of de nieuwste Nokia om te pronken. Wat hij of zij bezit, laat zien wie hij of zij is. Een typisch kenmerk van een consumptiemaatschappij.Afkeuren van deze manier van leven is te makkelijk. Een groot deel van de Nederlanders profiteert van de tot stand gebrachte welvaart. De personen die elk kledingstuk tot op de draad verslijten, die zich de luxe van een auto ontzeggen, die alleen de stad ingaan als ze iets nodig hebben wat ze werkelijk niet kunnen missen zijn bij wijze van spreken op de vingers van één hand te tellen. Bovendien, wat zou het gevolg zijn voor de economie als heel Nederland op één dag besluit zijn consumeergedrag drastisch te veranderen?
In dit katern dan ook geen lijstjes vol actiepunten waarmee Nederland aan de slag moet. Wel laat het zien dat de consumptiemaatschappij haar keerzijde heeft. Voor het milieu - denk alleen al aan de bergen afval die week in week uit naar vuilverwerkingsbedrijven stromen. Voor de rest van de wereld - want de overvloed die westerlingen gezamenlijk naar binnen werken, kan niet meer terechtkomen in de hongerige monden van andere wereldburgers.
Schrijnend is dat Nederlandse voedingsmiddelenfabrikanten per jaar voor bijna 1 miljard euro aan etenswaar weggooien. Niet omdat het bedorven is. Enkel en alleen omdat er een verkeerd etiket op het bakje champignons is geplakt. Of omdat het blik soep een deukje heeft opgelopen. Met een beetje geluk belandt zo’n product nog bij een van de voedselbanken die Nederland telt en vindt het z’n weg naar een pionnetje in de consumptiemaatschappij dat het minder goed heeft getroffen.
Producenten maken handig gebruik van de drang tot consumeren. Niemand had een jaar of twintig terug de behoefte aan een vaatwasser. Niemand voelde zo’n vijf jaar geleden de aandrang om een plasmabreedbeeld-tv in huis te hebben of een mobiel met meer dan dertig functies. Niemand dacht een paar jaar terug na over een tuinkeuken, terwijl luttele meters verderop een overdekte, verwarmde kookplek staat die van alle gemakken is voorzien. De behoefte komt pas als het aanbod er is. Als de producten in de reclamefolders opduiken. Als lifestylebladen duidelijk willen maken dat we onmogelijk zonder kunnen.
De omgang met de koopverleiding die op de moderne mens afkomt heeft alles te maken met rentmeesterschap. Voor een christen moet die notie de leidraad zijn in elke beslissing, steeds weer. De precieze invulling zal voor iedereen anders uitvallen. Maar kan de keus negatieve gevolgen hebben voor de schepping? Voor medemensen? Geen sterveling kan de aardbol -gemaakt door een almachtig God- straffeloos laten verdwijnen in de afvalcontainer. Ook niet stukje bij beetje.
Geen actiepuntenlijstjes dus op de volgende pagina’s. Wel een stille oproep, tussen alle regels door. Als kluizenaar leven is niet nodig. Maar meegaan in de genotscultuur door klakkeloos te kopen wat het hart begeert en weg te gooien wat niet langer gewenst is helemaal niet.
