Leed-vermaak
Dat de Zeeuwen zélf nog niet op het idee zijn gekomen. Waar blijft het themapark over de Watersnood van 1953? Nee, geen grijze museumzaal met saaie fototentoonstelling of keurige maquette op schaal, maar een eigentijdse attractie waar jong en oud het verleden kan beléven. En dat kan heel eenvoudig. Zet een stuk polderland onder water met daarin wat halfingestorte huizen, een stel ronddobberende koeien en een paar drijvende keukenstoelen waar mensen in fluisterbootjes tussendoor kunnen laveren en je hebt een toeristische trekker van formaat. Het ideale recept voor een verantwoord dagje uit met het hele gezin.
Bizar? Smakeloos? ’t Is maar hoe je het bekijkt. Komend weekend wordt in Vlaardingen een grote veldslag uit de Hollandse geschiedenis nagespeeld. De organisatie rept van „oude glorietijden” die zullen herleven. Met bijna 200 krijgers uit Nederland, Duitsland, Engeland, België, Frankrijk, Polen, Tsjechië en Ierland wordt de historische gebeurtenis aanschouwelijk gemaakt.De bewuste slag werd geleverd in het jaar 1018. De Nederlanden waren in die tijd onderdeel van het Duitse keizerrijk. Graaf Dirk III had zich de woede van keizer Hendrik II op de hals gehaald door tol te gaan heffen op de Merwede. De keizer stuurde een legeronderdeel vanuit Tiel om de opstandige graaf tot de orde te roepen. Verrassend werd het keizerlijke leger op 29 juli van dat jaar echter door de Hollanders in de pan gehakt. Velen vonden de dood in de Maas.
Dat laatste vormt nog een lastig probleem voor de acteurs die de strijd opnieuw gaan voeren. Kees Nieuwenhuijsen, betrokken bij het Landelijk Platform voor Levende Geschiedenis, schrijft op zijn website: „Het massaal verdrinken in een rivier is iets waar re-enactors (acteurs, RL) niet op getraind zijn, en het zou ook nog zonde zijn van al hun kostbare maliënkolders. Dus een getrouwe en volledige nabootsing van 29 juli 1018 is moeilijk te realiseren.”
Maar dat mag de pret niet drukken. Met wat aanpassingen krijgen de toeschouwers het volle pond aan leed-vermaak voorgeschoteld. Zet klapstoel, koelbox en toneelkijker maar klaar!
Wie erover nadenkt wat zich wérkelijk op die bewuste zomerdag in de contreien van Vlaardingen heeft afgespeeld, zal zo hard niet lopen om op de eerste rang te kunnen zitten. Voor tallozen was 29 juli 1018 een dag van verschrikking, angst, pijn en dood. Er is geleden, gezinnen werden in diepe rouw gedompeld. Wie heeft het recht om zo’n drama tot amusement te verheffen?
Bovendien doet het openluchtspektakel geen recht aan de geschiedenis. De historicus Johan Huizinga bedoelde iets anders toen hij het had over ”historische sensatie”. Als mensen komend weekend het gevoel krijgen dat de geleverde strijd spannend, meeslepend, amusant en romantisch was, dan is ook het educatieve element van deze voorstelling vakkundig om zeep geholpen.
Datzelfde gevaar lopen projecten die zijn bedoeld om de Bijbelse geschiedenis te laten herleven. Met de beste bedoelingen heeft Johan Huibers bijvoorbeeld een Bijbels verantwoorde replica van de ark gemaakt. Maar wat voor gevoel houden mensen over aan het houten vaartuig? Het zit vol namaakbeesten met een hoge aaibaarheidsfactor, er wordt een tekenfilm gedraaid met Donald Duck in een glansrol en op de bovenste verdieping kan gezellig koffie worden gedronken. Als de regen tegen de ramen klettert, is het binnen extra knus. Wie beseft op zo’n moment welke kosmische ramp de échte ark heeft doorstaan? Of is dat een sprookje uit een grijs verleden?
Hetzelfde geldt in nog sterkere mate voor het Bijbelse themapark dat in Duitsland komt. Daar wordt eveneens de ark op schaal nagebouwd. Het park zal sterk gericht zijn op educatie, maar om voldoende bezoekers te trekken zijn er ook veertig attracties gepland. Dat wordt een lastig dilemma voor de kinderen: eerst de ark en daarna de wildwaterbaan? Of toch maar andersom?
Rudy Ligtenberg
Reageren aan scribent? beeldenstorm@refdag.nl.
