„Havendienst, hier de Noord-Nederland. Wij willen van de plek af.” Schipper Gert-Jan vraagt toestemming voor vertrek uit de haven van Harlingen. Het vrachtschip moet even wachten op de binnenlopende veerboot uit Terschelling. „Rinus, schiet eens op met die rammelbak van je”, moppert Gert-Jan. Behendig stuurt hij even later zijn gloednieuwe Noord-Nederland de haven uit.

Het water van de Waddenzee is woelig. Het boegwater spettert tegen de ruiten van de stuurhut. De zon straalt, de wind komt met kracht 7 uit de oosthoek. Pal tegen het opkomende water in stoomt de schipper met zijn catamaran op naar Terschelling. Netjes tussen de boeien door. „Ze hebben me verteld dat het goed gaat als ik tussen rood en groen doorvaar.”

Niet iedereen maakte tot voor kort de overtocht Harlingen-Terschelling voor z’n plezier. Vooral in de zomer was het niet altijd een pretje. De rederij vervoerde vracht en passagiers op dezelfde boot. Vuilnisauto’s en destructiewagen stonden naast personenauto’s geparkeerd op hetzelfde gesloten dek. „Wij kregen tientallen klachten per jaar”, vertelt projectleider H. Boorsma.

„De stank van vuilnis en uitlaatgassen was niet erg klantvriendelijk. Begrijpelijk dat de bemanning zich ervoor schaamde.” Ook financieel is een combinatie vracht-personen niet aantrekkelijk. Eén vrachtauto neemt de plaats van achttien personenauto’s in, terwijl de vervoerprijs niet achttien keer zo hoog is.

Rederij Doeksen heeft daarom het roer omgegooid. De veerdienstmaatschappij is op zoek gegaan naar mogelijkheden om vracht- en personenvervoer te scheiden. Het resultaat is opmerkelijk. De Friese rederij zet als eerste in Europa een catamaran in voor vrachtvervoer. Het vaartuig is gebouwd in Australië. „Nederland kan dit wel”, legt Boorsma uit, „maar de scepsis in ons land over dit type schip is groot. Bovendien is Australië een catamaranland bij uitstek.”

Doeksen heeft voor dit scheepstype gekozen om zijn bijzondere eigenschappen. Door de twee drijvers is de Noord-Nederland in ondiep water niet gevoelig voor squat, het zich vastzuigen van het schip aan de bodem. Met name op de soms ondiepe Waddenzee komt deze karaktertrek goed van pas. Het schip hoeft ook geen ballast mee te nemen om diepgang te krijgen. „Dat scheelt een hoop brandstof.” Bijzonder is dat het 204 ton wegende vaartuig maar liefst 250 ton aan vracht kan meenemen. „Het is net een mier. Die kan ook meer dan zijn eigen gewicht dragen.”

Ook het prijskaartje is een belangrijke reden om voor dit onorthodoxe concept te kiezen. Een traditioneel vrachtschip in deze afmetingen kost al snel een 23 miljoen euro. De Australiërs vragen voor de catamaran zo’n 2,3 miljoen euro. Inclusief transportkosten.

De 48 x 15 meter grote catamaran biedt ruimte aan 15.000 liter brandstof, 600 liter water, 120 meter vracht, twaalf chauffeurs en twee bemanningsleden. Het schip is uitgerust met vier 6-cilinder Deutz-motoren van 300 pk per stuk en een boegschroef van 125 pk. Eentje is er vandaag kapot. „Leiding gesprongen”, legt Gert-Jan uit. De Noord-Nederland moet dit keer de overkant zien te bereiken op drie motoren. Geen probleem. „Normaal varen we 14 knopen. Nu doen we het met 10 tot 12.”

Het vaartuig is tot en met het autodek gebouwd van staal. Daarboven is alles van aluminium. Om overlast door spatwater te voorkomen heeft de ontwerper langs het platte, open dek aan weerszijden een 3,5 meter hoge verschansing aangebracht.

Elk nieuw product kent z’n kinderziektes. Zo ook de catamaran. Na het in de vaart nemen van de Noord-Nederland, bleek al snel dat de wendbaarheid ernstig te wensen overliet. Het afmeren leverde grote problemen op. „We konden hem af en toe onmogelijk voor de kant krijgen”, verklaart schipper Gert-Jan. De rederij heeft meermalen sleepboten moeten inzetten om de catamaran af te meren. Het vrachtvaartuig is daarom in Nederland al na enkele weken voorzien van een boegschroef.

Een ander vervelend probleem doet zich voor bij de autobrug in Vlieland. Het ontwerp van het roll-on-roll-off-schip is afgestemd op de maten van de drie autobruggen in Harlingen, Terschelling en Vlieland. De catamaran meert tegen de autobrug af, waarna de havendienst de brug op de boot laat zakken.

Op Vlieland blijkt de autobrug opeens niet te passen. „Bij het afmeren ligt de Noord-Nederland een halve meter naast de autobrug”, zegt Boorsma. De brug is ooit verbouwd, zonder dat iemand de wijzigingen op tekening heeft vastgelegd. Op dit moment is Vlieland daarom onbereikbaar voor de catamaran. Een oplossing is in zicht. Vervanging van de autobrug staat voor volgend jaar op de planning.

„Verkeerscentrale Brandaris. Wij komen het Pannegat uit.” Schipper Gert-Jan meldt zich bij de verkeersleiding. Terschelling komt in zicht.