Terwijl tegelijk met het vakantiegeld een aanzwellende stroom oranje reclamerommel Nederland binnenspoelt, met als gevolg weer een ongekend hoge koopgolf, komt voor ons na die zondvloed GroenLinks met een manifest tegen de consumptiemaatschappij.Die presentatie na de zomer is minder slecht getimed dan het lijkt. Mensen willen nu geen gezeur vlak voor de vakantie, maar als ze daarna weer hard aan het werk moeten om hun budgetravage te boven te komen, denken ze zelf ook: zo kan het niet langer! Het is dan een geschikt moment om Nederlanders te verleiden om meer ontspannen te leven en minder te consumeren. Of, zoals GroenLinks-(ver)leidster Halsema het wil: minder focus op werk en consumptie. Met als concrete punten: „Verklein de afstand tussen inkomens, bevorder deeltijdwerk, maak flexibele werktijden mogelijk en bewerkstellig dat de zorg beter gewaardeerd wordt.”

Te midden van alle levensbeschouwelijk aanvechtbare uitspraken is deze oproep tot een minder intensieve materialistische levensvulling positief te waarderen. Ook vanuit de reformatorische traditie is altijd benadrukt dat verslaving aan geld en goed niet deugt, en dat op een evenwichtige wijze moet worden omgegaan met de schepping. Zoals ook in wijsheid verwoord wordt in de Bijbelboeken Prediker en Spreuken.

Het concrete punt om de inkomensverschillen te verkleinen past mooi bij de in het Oude Testament gegeven wetgeving, die sterk gericht is op het voorkomen van economische scheefgroei. Vandaag de dag blijkt nog altijd dat grote verschillen tussen rijk en arm een veelheid aan maatschappelijke problemen veroorzaken, en dat welvaart en welzijn het grootst zijn bij samenlevingen waarin de middenklasse de overgrote meerderheid vormt. Ook voor Nederland is dit een belangrijke richtlijn.

Praktisch punt is wel hoe dat gerealiseerd kan worden. Van socialistische zijde zoekt men de oplossing in een herverdelende staat, van liberale kant in een ordenende markt. Beide methoden op zich werken niet, vandaar dat het beter is om overeenkomstig de Bijbelse lijn een balans tussen overheidswetgeving en private verantwoordelijkheid na te streven. Aan zaken als deeltijdwerk en flexibele werktijden, en taken als kostwinning en opvoeding dient zowel wettelijke ruimte als private invulling gegeven te worden. Dat wordt nog een stevig discussiepunt.

Hypocriet
De sympathieke opmerking over een betere waardering voor de zorg raakt een heikel punt. Voor veel mensen is de beloning dermate laag dat ze nauwelijks minder kunnen werken noch minder kunnen consumeren zonder hun gezin tekort te doen.

Bij hen komt zo’n oproep van een royaal betaald parlementslid hypocriet over. Het past in de lijn van andere vorstelijk levende personen die vanuit een luxepositie anderen manen zuiniger te zijn zonder zelf het goede voorbeeld te geven. In plaats van zichzelf op de voorgrond te zetten, zou het beter zijn om arme en noodgedwongen sober levenden te laten vertellen hoe ze dat met vindingrijkheid en praktische volharding doen. Maar het is nog steeds zoals in Prediker staat: naar een wijs mens die arm is, wordt niet geluisterd.

Het zou goed zijn om dat eens te veranderen door de komende maanden juist ideeën en ervaringen van zulke praktijkdeskundigen te publiceren. Nog weer eens een politiek beleidsstuk voegt weinig toe; laat de consuminima zich manifesteren!

De auteur is adviserend ingenieur onder meer op het gebied van duurzaamheid.

Uw mening
Gaat het inderdaad niet goed met de consumptiemaatschappij? Moet het roer om? Mail uw mening in maximaal 200 woorden met naam en woonplaats naar opinie@refdag.nl. De redactie publiceert de reacties op refdag.nl en een selectie van de inzendingen op de opiniepagina.