De EU mag van het demissionaire kabinet uitbreiden, maar wel onder voorwaarde dat de toetredende landen aan strengere voorwaarden moeten voldoen. Landen die slechts gedeeltelijk aan de criteria voldoen, krijgen wat het kabinet betreft minder in te brengen bij de besluitvorming.

Ook moet op landbouwgebied de inkomenssteun worden afgebouwd. De Nederlandse regering geeft meer uit dan het binnenkrijgt van de EU. Als de inkomenssteun niet wordt verminderd, dreigt ons land bij uitbreiding van de EU met onbetaalbare rekeningen te worden geconfronteerd.

De VVD- en LPF-ministers in het kabinet waren voor een veel hardere opstelling dan hun CDA-collega’s. Het besluit komt voor een deel aan de bezwaren van de VVD- en LPF-ministers tegemoet.

Voor VVD-leider Zalm blijft de uitkomst onbevredigend. Hij noemt de inzet onvoldoende. „Nederland mag zich niet lijdzaam en berustend opstellen. Mijn ervaring in Europese onderhandelingen is dat je echt de grenzen kunt en moet opzoeken. Dan kun je ook heel succesvol zijn”, aldus Zalm.

De reactie van Zalm is bij CDA-kamerlid Van Dijk in het verkeerde keelgat geschoten. Hij vindt dat Zalm weinig recht van spreken heeft omdat die zelf als minister in 1999 volledig zou hebben gefaald op de top in Berlijn over hervorming van het landbouwbeleid.

Net als de VVD heeft de LPF kritiek op het kabinet. LPF-Tweede-Kamerlid Janssen van Raay noemt het onbegrijpelijk dat het kabinet „afziet van het recht van unanimiteit.’’ De LPF blijft tegenstander van de uitbreiding zoals de Europese Commissie die voorstelt.

„Wij zijn het voor de volle 100 procent oneens met het kabinet. We zijn tegen een big-bang-toetreding door tien landen ineens”, zegt Janssen van Raay. „De uitbreiding wordt ons zo als een Franse gans door de strot geduwd, door de slapheid van Balkenende en Remkes.” Hij is verheugd over de eerste reactie van de VVD. „Zalm begint de lijn van Pim Fortuyn te volgen. Gefeliciteerd.”

Een veto zoals de LPF bepleit, vindt premier Balkenende zeer onverstandig. „Daar zouden we jarenlang ernstige schade van ondervinden”, aldus de premier.

Minister De Hoop Scheffer van Buitenlandse Zaken wijst erop dat een veto ook voor het Nederlandse bedrijfsleven ernstige gevolgen kan hebben. Nederland is een van de grootste investeerders in Midden- en Oost-Europa. De bewindsman begrijpt dan ook niet waarom de werkgeversorganisatie VNO-NCW in deze discussie zich nog niet heeft laten horen.

De Tweede Kamer debatteert aanstaande woensdag, tijdens het Kamerreces, met de regering over de plannen voor de uitbreiding van de Europese Unie. Eind volgende week moeten de Europese regeringsleiders op een top in Brussel besluiten of de laatste onderhandelingen inderdaad met de tien landen worden ingezet, zoals de Europese Commissie heeft voorgesteld. Op de top in december in Kopenhagen valt het definitieve besluit over toetreding van Polen, Tsjechië, Hongarije, Estland, Letland, Litouwen, Slovenië, Slowakije, Malta en Cyprus.