Aan de vooravond van de verkiezingen staat Belgrado voor een moeilijke keuze vanwege aanhoudende eisen van de internationale gemeenschap om generaal Ratko Mladic uit te leveren aan het Joegoslaviëtribunaal in Den Haag. Daarmee zouden de Servische autoriteiten hun geweten zuiveren voordat Servië toetreedt tot de Europese Unie.Voormalig premier Zoran Djindjic, die Slobodan Milosevic naar Den Haag stuurde, werd daarna vermoord. Vijf jaar later ligt de hoofdstraat van Belgrado nog steeds in puin en is er geen geld om de gebouwen van het ministerie van Binnenlandse Zaken en het hoofdkwartier van de strijdkrachten te restaureren. Veel Serviërs beschouwen deze sinistere overblijfselen als een stil verwijt aan de ijzeren dame Europa.

Voetbalwedstrijden trekken duizenden antiwesterse jongeren. Servische nationalisten die nu van oorlogsmisdaden beschuldigd worden, rekruteerden hun illegale militanten onder deze opgewonden jonge mensen. Het is angstaanjagend hoe voetbalfans de namen van Mladic en Karadzic scanderen als ze de Servische spelers aanmoedigen.

Advocaten, ingenieurs, architecten en andere hoger opgeleiden zijn vaak gedwongen als verkopers te werken. Dat is ernstig: deze vernederde mensen behoren tot het meest actieve deel van de bevolking met prowesters potentieel. De Servische gemeenschap is gepolariseerd, met intellectuelen, studenten en zakenmensen aan de ene kant, en werklozen, gefrustreerde jeugd en honderdduizenden vluchtelingen uit Bosnië, Kroatië en Kosovo aan de andere.

Afgelopen winter brachten de presidentsverkiezingen deze tweedeling met alle duidelijkheid aan het licht. De pro-Europese president Boris Tadic won met een heel kleine marge, maar kon voor zijn beleid van integratie in Europa op de steun van parlement noch kabinet rekenen. De coalitieregering van de gematigde nationalist en leider van de Democratische Partij van Servië (DSS), Vojislav Kostunica, wilde geen vrede sluiten met Tadic. De Servische uitvoerende macht belandde in een impasse, het kabinet diende ontslag in en voortijdige verkiezingen werden uitgeschreven.

Déjà vu
De politieke krachten die nu om de parlementszetels strijden, zullen nooit vrede sluiten met elkaar. De naam van de DSS klinkt tamelijk Europees, maar haar ideologie staat dicht bij de Servische nationalistische radicalen en socialisten, waarvan de kern wordt gevormd door aanbidders van Milosevic. De Democratische Partij onder leiding van Tadic, die een bescheiden steun van liberalen geniet, kan nauwelijks met deze krachtige coalitie wedijveren.

Veel kiezers worden geleid door woede en teleurstelling over de afscheiding van Kosovo. Daardoor kan de partij van Tadic veel stemmen verliezen. Frustratie brengt individuen en naties tot agressie. Het is genoeg de recente botsingen met de VN-soldaten in Kosovska Mitrovica in herinnering te brengen, alsmede de rellen bij de buitenlandse ambassades in Belgrado.

De verkiezingen kunnen uitmonden in een déjà vu, als een zoveelste coalitieregering wordt gevormd die door het conflict tussen de isolationisten en aanhangers van integratie in Europa verlamd wordt. De oneindige crisis van de overheid belemmert de economische ontwikkeling. De antiwesterse stemming en het nationalisme zullen blijven groeien. Dat vormt een bedreiging voor de buurlanden, schept nog meer problemen voor de Servische overheid en de NAVO-troepen in Servië en zal een zware last zijn voor de Europese Unie.

De geschiedenis van de Balkan wordt gekenmerkt door politieke confrontaties die tot twee wereldoorlogen hebben geleid. Het is maar een kleine stap van de politieke confrontatie naar gewelddadigheden in deze explosieve regio.

De auteur is Balkanexpert in Moskou.