De film is gebaseerd op een ongeluk met de Sovjet-Russische kernonderzeeër K-19 in de Noord-Atlantische Oceaan in 1961. Daarbij kwamen acht van de 139 bemanningsleden om het leven door radioactieve straling. Nog eens tientallen opvarenden raakten gewond.

Het zijn vooral de onderlinge verhoudingen tussen de bemanningsleden die irritaties onder de Russen hebben opgeroepen. Volgens de critici is met name de wijze waarop het hoofdconflict tussen de kapitein van de K-19 en zijn plaatsvervanger wordt uitgebeeld volkomen ongeloofwaardig.

De gewelddadige opstand en de paniek die daarna aan boord van de K-19 volgens de film uitbrak, zijn volgens Russische marinemensen volstrekt ondenkbaar. Volgens hen heerst er op een Russische onderzeeboot onder alle omstandigheden een ijzeren discipline.

Overlevenden van de ramp zeggen dat deze scènes inderdaad op geen enkele wijze overeenkomsten vertonen met het daadwerkelijke ongeluk in 1961. „Er was helemaal geen paniek”, meent overlevende Boris Koezmin. „De geweren lagen in een kluis, slechts een paar bemanningsleden wisten waar. En handboeien waren helemaal niet aan boord.”

Volgens overlevende Valentin Sjabanov komen slechts twee scènes in de film overeen met de werkelijkheid. „De champagnefles die niet brak tijdens de tewaterlating van de K-19 en het ongeluk met de reactor. De rest zijn sprookjes van Uncle Sam.”

Daarom heeft een aantal overlevenden in een gemeenschappelijke protestbrief de arrestatiescène van de als zielloos afgeschilderde kapitein, die door zijn officieren in de boeien wordt geslagen, aangeklaagd met de woorden „bespottelijk” en „absurd.”

Regisseuse Kathryn Bigelow erkent dat ze in haar film extra dramatisering en psychologisering heeft opgenomen die niet geheel overeenkomen met de gebeurtenissen in 1961. Maar de film betreft volgens haar dan ook een fictief verhaal dat slechts „geïnspireerd” is door het ongeluk met de K-19.

Op deze wijze wordt de film ook aangeprezen op de vele posters die de afgelopen weken overal in Moskou en Sint-Petersburg zijn aangeplakt. Maar dat het hier om gaat een van de vele compromissen die de regisseuse heeft gedaan aan de overlevenden van de ramp en de Russische marine, zal de meesten ontgaan.

Aanvankelijk dreigden de nog in leven zijnde bemanningsleden van de K-19 namelijk de film, die voor een deel in Rusland is opgenomen, volledig te boycotten. In het oorspronkelijke scenario wemelde het volgens hen namelijk van de vernederende scènes. Daarin zou de bemanning op grote schaal grove taal gebruiken en voortdurend dronken zijn.

Na intensief overleg heeft Bigelow uiteindelijk een aantal van de meest aanstootgevende scènes uit het scenario geschrapt. Ook heeft ze alle voorkomende personages fictieve namen gegeven. Alleen de filmtitel is dezelfde gebleven.

Dat de Amerikaanse rampenfilm in Rusland zoveel emoties heeft opgeroepen, lijkt vooral samen te hangen met de actualiteit van het thema. De opnames van de film begonnen twee jaar geleden, net na de ramp met de kernonderzeeër Koersk, waarbij alle 118 bemanningsleven om het leven kwamen.

De première van ”K-19: the widowmaker” in Rusland valt samen met de herdenking van het optakelen van het Koersk-wrak met de verdronken bemanningsleden, deze maand precies een jaar geleden. Het Russische hoofd van deze operatie, onderzeebootbouwer Igor Spasski, heeft al gezegd dat hij onder geen beding de Amerikaanse rampenfilm zal gaan zien: Amerikanen zijn volgens hem van nature niet in staat goede films over Sovjetonderzeeërs te maken.

Toch zijn er ook positieve reacties op de film, zelfs onder overlevenden. Zij menen dat de leden van bemanning in de uiteindelijke filmversie toch als ware helden zijn afgebeeld. En dat de al maandenlang illegaal verkrijgbare videokopieën van de film gretig aftrek vinden, toont aan dat velen nieuwsgierig zijn naar het verhaal over de K-19.