Zelf oogsten mag. Als de klant dat wil, prima. Speciaal voor bezoekers zijn er graspaden aangelegd langs de bedden. Kinderen kunnen voor een seizoen een eigen tuintje huren.Juist het contact met kopers is het mooie van kleinschalige tuinbouw, vindt Stefan Muijtjens, die samen met zijn vrouw Elis Slenter de Tuin van Sint Pieter in Maastricht runt. Hoewel, kleinschalig? Zijn tuinderij die 3 mei wordt geopend is dan wel petieterig vergeleken met de grote jongens, in het eigen genre -biologisch met directe verkoop- is de tuin juist groot.

„Anders dan veel collega’s (zie kader) werk ik met een tractor. Nu, bij de start, is al 2 hectare in gebruik. In totaal hebben we zelfs 6,5 hectare grond.” Uitzonderlijk is ook de ligging. De tuin biedt een fraai uitzicht over Maastricht. Kerktorens zowel links als rechts, regelmatig klinkt carillongetingel. „Zo dicht bij het centrum, dat is uniek. We zitten hier maar 1,5 kilometer van het Vrijthof.”

De helling is voor de leek een onooglijk patchwork. Sommige percelen zien er ruig uit, met paardenbloemen en andere „kruiden”, in de woorden van Muijtjens. De lager gelegen bedden zijn afgedekt met wit vliesdoek: bescherming tegen de vorst. Overigens zal dat er vandaag bij de opening vanaf zijn. Dan komen de jonge plantjes tevoorschijn: slasoorten als lollo rosso, eikenbladsla, botersla, sjalotten, bleekselderij, knolvenkel, broccoli. Zelfs knoflook heeft er een plek, vrij ongebruikelijk voor Nederland. Het doet het goed, omdat de temperatuur op de helling betrekkelijk hoog is.

Wormpje
Andere percelen staan vol frisgroene luzerne. „Om het land in goede conditie te krijgen”, zegt Muijtjens. Dat is nodig omdat de intensieve akkerbouw van de laatste 35 jaar te veel van de grond vergde, in zijn optiek. Luzerne kan dienen als veevoer, maar Muijtjens laat het op het land liggen. „Wij voeren ons vee onder de grond ermee”, grapt hij. „Er is hier veel bodemleven.” Hij pakt een flinke kluit grond. Maasklei, niet de befaamde Limburgse löss. Er zitten veel gaatjes in. „Allemaal diertjes”, zegt de tuinder. Een klein wormpje wriemelt met zijn ene helft uit de kluit. Als wilde het bewijs leveren.

Muijtjens werkte eerder in de grootschaliger biologische teelt. Het kleine spreekt hem aan, van voortdurende groei onderkent hij de gevaren. „Gangbare landbouw was ooit ook kleinschalig. Het zou kunnen dat de biologische landbouw door schaalvergroting afglijdt.”

Veel zal er vandaag nog niet te koop zijn. „Alles is vertraagd door het weer, zo’n twee weken”, zegt Muijtjens. Asperges liggen er, misschien wat veldsla. Spitskool en savooiekool zijn door de vorst doorgeschoten. Over een maand is het assortiment fors groter. „Botersla, ijsbergsla, andijvie, radijsjes, rucola, aardappels, keukenkruiden. Aardbeien beginnen dan ook te komen.”

Van die laatste staan in de Tuin van Sint Pieter vijf verschillende soorten. Want het behoud van smaakdiversiteit staat hoog in het vaandel. Wil iemand een bijzonder gewas, dan kan diegene een aanvraag indienen. „We hebben al verzoeken gekregen van sterrenrestaurants. Binnenkort komt hier bijvoorbeeld keukenraap te staan: witte bolletjes met een witpaarse bovenkant.”

Online bestellen via de website is mogelijk. Maar Muijtjens is niet van plan in zijn gekoelde auto half Nederland door te rijden. „Het is voor deze regio bedoeld. In Zuid-Limburg en Belgisch Limburg komen een paar afzetpunten. Aan de 400 à 500 klanten die ik per dag wil bedienen, zit je zo.”

Zie ook www.tuinvansintpieter.com.

Meer tuinen
Ook elders in Nederland zijn kleinschalige, gemengde groentebedrijven. Goed om te weten: sommige ervan hebben een link met het biologisch-dynamische gedachtegoed van Rudolf Steiner.

De Aardvlo, Bunnik. Moestuin op landgoed Amelisweerd (circa 2 hectare). Verkoop onder meer via een winkeltje op het terrein. Veel activiteiten (www.deaardvlo.nl).

De Oosterwaarde, Diepenveen. Groenteteelt op ruim 2,5 hectare, daarnaast kippen en graanveld. Verkoop aan een vast aantal consumenten die de oogst delen. Open dag op 22 juni (www.oosterwaarde.nl).

De Nieuwe Ronde, Wageningen (1,5 hectare). Leden van de vereniging mogen zelf oogsten. Aardbeienfeest op 13 juni, bloemenfeest op 11 juli (voor kinderen); molenmarkt op 13 september (www.denieuweronde.nl).

De Ommuurde Tuin, Renkum. Verkoop via winkeltje en groenteabonnement. Veel workshops. Voorjaarsmarkt op 17 mei, zomerdag op 2 augustus (www.ommuurdetuin.nl).

Primitieve workshops

Een vergunning om te bouwen op de Sint-Pietersberg hebben de eigenaars van de Tuin van Sint Pieter niet. Het geeft workshops iets sobers: een buitenterras is de enige voorziening. „Met regen kunnen we misschien een tent opzetten.”

Zelfs het terras is ruim een week voor de opening nog niet meer dan een uitgegraven vlakte. Maar geen nood: de tegels liggen al klaar. Vlak bij het terras is de kruidentuin. Basilicum, tijm, foelie - zo’n beetje alle keukenkruiden hebben er een plekje of gaan dat er vinden.

De kruiden vormen het hoofdbestanddeel van de theeproeverij, die Elis Slenter -ze volgde een opleiding tot herborist en kruidenteler in het Belgische Hasselt- gaat geven. Na het oogsten van kruiden en uitleg erover moeten ze worden verwerkt tot bijvoorbeeld kruidkoek of kruidenthee.

Slenters man neemt de technische delen van de workshops voor zijn rekening. Zo geeft hij tijdens een lunchworkshop uitleg over plantengroei en biologische teelt. Zijn vrouw kiest daarna met de deelnemers ingrediënten voor salade en soep uit, waarop het koken kan beginnen. „Heel primitief, op een gasstel.”

Voor professionals uit de culinaire wereld heeft de Tuin van Sint Pieter een speciaal programma.