Slepende juridische procedures kunnen worden voorkomen door provincies, gemeente en actiegroepen eerder bij het proces te betrekken, stelt het rapport. De overheid moet de besluitvorming en de inspraak vooraf strikt regelen om langdurige juridische beroepsmogelijkheden later in het proces uit te bannen, aldus de commissie-Elverding.De commissie ziet echter over het hoofd dat niet de juridische procedures het probleem vormen, maar de gebrekkige werkwijze van de overheid. Deze voorstellen zijn geen oplossingen, maar symboolpolitiek. Juridische ingrepen en onrealistische termijnen voor besluitvorming scherpen de tegenstellingen aan en leiden daardoor eerder tot vertraging dan tot versnelling.

De commissie-Elverding wil het besluitvormingsproces binden aan zeer korte termijnen, beroepsmogelijkheden voor burgers en belangenorganisaties inperken, beroep van gemeenten en provincies tegen besluiten van het Rijk zelfs afschaffen en milieueffecten voortaan slechts globaal bekijken met ’vuistregels’. Men wil de proceduretijd hiermee met de helft terugdringen.

Dat klinkt stoer, maar dit leidt helemaal niet tot snellere besluiten. In de besluitvorming hebben de Tweede Kamer en de Raad van State een eigenstandige rol en hierop heeft ’Elverding’ geen invloed. Beroepsprocedures en onderzoek naar milieueffecten zijn geen belangrijke oorzaak van vertraging. Dat inperken is vooral symboolpolitiek, want de hoofdoorzaak ligt bij de overheid zelf.

Organisatie
Het is jammer dat het advies voorbijgaat aan de kern van het probleem: grote (infrastructuur)projecten in ons dichtbevolkte land raken veel mensen met botsende belangen. Voor draagvlak en het zoeken naar echt vernieuwende alternatieven is tijd nodig. Als je dit op een goede manier organiseert, leidt dit uiteindelijk tot een sneller en beter resultaat.

Daarom is een slimmere organisatie van de overheid essentieel. Uit onderzoek blijkt steeds weer dat de hoofdoorzaak van de lange duur van besluitvorming vooral bij de overheid zelf ligt. Slecht onderbouwde besluiten sneuvelen dan bij de rechter. Dit los je niet op met juridische ingrepen, maar wel met een betere voorbereiding.

Belanghebbenden actief erbij betrekken en een goede afweging maken tussen de verschillende belangen leiden juist tot snellere en betere uitkomsten. Hoewel de commissie-Elverding deze analyse ook maakt, doet de commissie vooral voorstellen van een andere orde.

Het is te hopen dat het kabinet en de Tweede Kamer niet kiezen voor de uitzichtloze weg van juridische ingrepen en symboolwetgeving, maar voor een betere voorbereiding van grote projecten en een betere organisatie door de overheid.

De auteur is algemeen directeur van Stichting Natuur en Milieu.