Elk jaar begint er weer een aantal nieuwe leerkrachten en docenten zijn mooie taak in het onderwijs. Na hun studie aan de pabo of de universiteit gaan ze de praktijk van elke dag in. Dat valt niet elke leerkracht of docent mee. Het blijkt namelijk dat een kleine 10 procent van de beginnende leerkrachten na een jaar concludeert het verkeerde beroep te hebben gekozen. Zij zoeken buiten het onderwijs een nieuw werkveld.Gelukkig zijn er ook veel leerkrachten die met plezier hun werk doen en elke dag opnieuw het onderwijs in de dagelijkse praktijk handen en voeten willen geven. Zeker, er zijn soms dalen en ravijnen, maar gemiddeld genomen is het werken met en voor kinderen iets heel moois.

Ontwikkeling en groei is inherent aan het gekozen beroep. Wil een leraar het werk goed blijven doen, dan is het onmisbaar om eigen kunnen te verbeteren. Groeien in een vak houdt in dat een leerkracht regelmatig reflecteert op zijn eigen handelen en het kritisch evalueert. Een leerkracht maakt op deze manier zijn ervaring productief en schakelt van intuïtief handelen over naar het bewust hanteren van vuistregels in zijn dagelijks werk. Enerzijds is dat fijn en geeft het een vermindering van werkdrukbeleving; anderzijds schuilt er het gevaar van vastroesten.

Leerkrachten gaan in het onderwijs als volwassenen om met kinderen en met jongeren. Met hen staan zij in een Bijbelse gezagsverhouding. Dat heeft het gevaar in zich dat zij moeilijk corrigeerbaar zijn; zij zijn dan immers een beetje koning in het eigen lokaal.

De reflectie op eigen gedrag en kritische evaluatie of men pedagogisch en didactisch goed werk levert, is echt niet bij elke leerkracht en docent waarneembaar. Hoe worden zij scherp gehouden? Gebeurt dat altijd in de functioneringsgesprekken? Op veel scholen is er middels het integraal personeelsbeleid een competentieprofiel opgesteld. Op driekwart van de scholen wordt dat verbonden aan het bekwaamheidsdossier. De helft van het aantal leerkrachten werkt met een persoonlijk ontwikkelingsplan en volgens het ITS (onderzoeksinstituut van de Radboud Universiteit Nijmegen) volgt driekwart van de personeelsleden jaarlijks een cursus. Hoe dat in de praktijk daadwerkelijk handen en voeten krijgt, is moeilijk na te gaan.

Verplicht
In een land als Canada zijn leerkrachten verplicht een aantal jaren na het behalen van hun bevoegdheidsdiploma een master te volgen. Verplichte nascholing dus. In het openbaar onderwijs zetten besturen behoorlijk in op de plicht tot nascholing.

Het is niet eenvoudig om er goed zicht op te krijgen, maar zetten besturen in het reformatorisch onderwijs hun mensen ook zo aan om zich na een aantal jaren verder te bekwamen? De opleider binnen de school heeft de komende jaren een bijzondere taak om met name de pas beginnende leerkrachten de kneepjes van het vak te leren. Maar: ”bevoegd voor het onderwijs” moet worden gevolgd door ”meer bekwaam” voor het onderwijs. Besturen en directies moeten er een agendapunt van maken voor de volgende bestuursvergadering!

De auteur is coördinator masteropleiding special educational needs aan de hogeschool Driestar educatief.