Wereldleiders bogen zich eerder deze maand over een nieuwe crisis. Op conferenties in Washington, Zuid-Afrika, India en Brazilië werd gesproken over een schrijnende situatie in de wereld. Wereldwijd wordt voldoende voedsel geproduceerd om alle mensen genoeg te eten te geven. Desondanks heerst er honger bij velen, als gevolg van keuzes die worden gemaakt.Zeker christenen in het rijke Westen zouden hier een daad moeten stellen. Als nuchtere calvinisten past het ons om sober te zijn. Is dat een kwestie van opvoeding? Moet het onderwijs hier aandacht aan gaan besteden, om de nieuwe generatie bewust te maken van deze problematiek?

Er wordt veel van het onderwijs verwacht. Leerlingen moeten niet alleen leren voor een eigen diploma en zo voor een eigen toekomst. Burgerschap is een onderwerp dat in het schoolprogramma een plek moet hebben. Je helpt leerlingen daarmee een goede kijk op de wereld te ontwikkelen om zo in voorkomende gevallen goede keuzes te kunnen maken. De kunst is om de theorie te verbinden met de praktijk, zodat kennis ook werkelijk binnenkomt en zich vastzet als onderdeel van het denkraam van jongeren.

In theorie wordt in het voortgezet onderwijs aandacht besteed aan burgerschap. Het hoort bij de lessen geschiedenis en maatschappijleer om stil te staan bij maatschappelijke vraagstukken; bij economie komt het begrip schaarste aan de orde. Al deze onderwerpen hebben eenzelfde risico in zich: dat het vooral als theorie langskomt. Welk effect heeft dat op de persoonlijke ontwikkeling? Brengt het enige betrokkenheid bij de individuele leerling tot stand?

Onderwijspakket
In de christelijke wereld zijn diverse organisaties die zich bekommeren om mensen die in een situatie van achterstand en armoede verkeren. Die organisaties hebben vaak contacten met scholen, om leerlingen te vertellen over wat er in de wereld speelt. En ook om leerlingen te stimuleren daar iets aan te doen, bijvoorbeeld door acties om geld in te zamelen. Zo raken ze al jong betrokken bij dit onderwerp; dat kan een weg zijn om er later actief in aan het werk te gaan.

Een paar jaar geleden namen drie van die organisaties een opmerkelijk initiatief. Tear, Woord en Daad en ZOA besloten gezamenlijk te investeren in een onderwijspakket over dit vraagstuk. Een aantal scholen heeft positief gereageerd op dit initiatief van de christelijke hulpverleningsorganisaties. Zij hebben zich verplicht om aan die ontwikkeling mee te werken door deskundigheid beschikbaar te stellen en het materiaal ook daadwerkelijk te gaan gebruiken. Zo ontstaat een prachtige symbiose, waarin het onderwijs profiteert van levensechte contexten en de organisaties hun boodschap heel direct kunnen doorgeven aan een nieuwe generatie.

Het lesmateriaal richt zich op leerlingen in het derde leerjaar. Er is een programma over het thema voedsel, dat direct aansluit bij de schrijnende situatie rond de wereldwijde voedselvoorziening. Welke rol speelt de verhouding tussen arm en rijk bij de productie van bijvoorbeeld chocolade?

Er is ook een thema ”eerlijke handel”, waarin de aandacht wordt gevestigd op de kwetsbare positie van mensen in arme landen. Krijgen zij wel eerlijk betaald voor wat ze leveren aan arbeid of goederen?

Er komt een thema ”het dorp” over de typische aspecten van een Afrikaanse samenleving. Hoe ziet het leven in een dorpsgemeenschap daar er eigenlijk uit? Wat zijn de werkelijke vragen en behoeften van de bevolking? Hoe kunnen hulporganisaties daar het beste bij aansluiten?

Integratie
”Justice” en ”charitas” zijn de basiswoorden die leidden tot de naam voor dit unieke samenwerkingsproject: Just Care. Rechtvaardigheid en barmhartigheid: het zijn elementen die bij christelijke aandacht voor burgerschap horen. Het is de moeite waard om deze elementen te integreren in het onderwijsprogramma. Het materiaal ligt klaar om gebruikt te worden, toegesneden op de eigen onderwijsdoelen. En het mooiste is: de basis wordt gezocht in de Bijbelse kijk op de wereld.

Het project is een hulpmiddel voor scholen om invulling te geven aan een maatschappelijke roeping: jongeren toe te rusten voor hun plaats en taak in de samenleving. Die vorming in burgerschap is van belang voor de verbanden waarvan ze zelf deel uitmaken, in hun eigen omgeving. Het is goed dat jongeren ook leren nadenken over de situatie elders in de wereld.

Dankzij de samenwerking tussen organisaties en scholen wordt de theorie van het klaslokaal verrijkt met de praktijk waar die organisaties dagelijks middenin zitten. Het bewijst dat het onderwijs tot veel in staat is, ook als er vanuit de politiek geen invloed op wordt uitgeoefend.

De auteur is directeur van de Gereformeerde Scholengemeenschap Randstad te Rotterdam en lid van de stuurgroep Just Care.