Het land werd in paraatheid gebracht voor de grote dag en toen het eenmaal zover was, gebeurde er niks. De inhoud viel ook tegen. Dat de islam niet deugt, wisten wij natuurlijk al lang en de boodschap was ook weer niet zo provocerend dat iedere rechtgeaarde moslim zich gedrongen voelde om zijn kromzwaard te trekken.In binnen- en buitenland was Wilders de afgelopen tijd volop in het nieuws. Dat lijkt voor een politicus een begerenswaardige positie. Maar publiciteit pakt niet altijd positief uit. Door het uitbrengen van ”Fitna” is zijn aanhang onder de Nederlandse kiezers niet echt gestegen.

Wilders zit ook met de concurrentie van Verdonk, die grotendeels in dezelfde vijver vist. Als ze samen op zouden trekken, zouden ze wellicht in de Nederlandse politiek iets kunnen bereiken, maar daar zijn het geen types voor. Allebei hebben ze daarvoor een veel te groot ego.

Hebben Balkenende en de andere ministers zich te druk gemaakt over een politieke stunt? Diezelfde vraag kan gesteld worden in de richting van de media. ”Fitna” was een mediahype bij uitstek.

Tegelijkertijd geldt dat je moeilijk kunt vaststellen hoe het zou zijn gelopen als het kabinet minder bezwerend was opgetreden of de media zich meer ingehouden hadden. Je hebt in deze kwestie nationaal en internationaal te maken met emoties en speculaties die moeilijk te beheersen zijn en zich nogal eens aan de wetten van de logica onttrekken.

Zeker als het gaat om religieuze gevoelens moeten we ons realiseren dat die intense krachten kunnen losmaken. Martelaren en zelfmoordterroristen zijn bijna altijd religieus gemotiveerd. Voor een politieke ideologie, denk aan het communisme, zijn mensen toch minder gauw geneigd de dood in te gaan.

Als gevolg van allerlei ontwikkelingen worden we tegenwoordig veel meer geconfronteerd met moslims en moslimfundamentalisten dan voorheen. In eigen land hebben we een moslimminderheid. Bovendien is een aantal islamitische landen door de olie rijk geworden. Dat gevoegd bij de globalisering, veroorzaakt dat wij veel meer te maken hebben met de moslimwereld dan vroeger het geval was.

Vijftig of honderd jaar geleden kon het ons niets schelen wanneer een fundamentalistische moslim, al dan niet op zijn kameel gezeten, zijn vervloeking uitsprak over de ongelovigen. Wat deerde ons dat? Maar je loopt nu het risico dat zijn kleinzoon de daad bij het woord voegt.

Toch zou het niet juist zijn om de islam als het enige of in ieder geval als het grootste gevaar te zien. Dat levert een heel vertekend beeld op van de werkelijkheid. Op het kompas van Wilders kunnen wij niet varen. Er is immers veel meer aan de hand.

In de jaren dertig en veertig van de vorige eeuw waren er in Nederland en Europa mensen die zo beducht waren voor het communisme, dat ze de opkomst van Hitler toejuichten en zich na de inval in de Sovjet-Unie aanmeldden om aan het oostfront te strijden. Dat kwam ook in kerkelijke kring voor.

Evenzo waren er in die tijd en later mensen die zo’n afkeer hadden van het fascisme en zo beducht waren voor de herleving daarvan, dat ze veel waardering hadden voor het communisme en geen oog hadden voor het totalitaire en antichristelijke karakter daarvan. Die houding kwam je onder ons niet zozeer tegen, maar wel bij allerlei progressieve christenen.

Zo geldt ook nu dat we, behalve voor de islam, bevreesd moeten zijn voor de secularisatie van ons land. Dat is nog wel een groter gevaar. Juist Wilders is bij uitstek een exponent van een militant secularisme.

Bovendien zou het onjuist zijn om de gevaren alleen buiten ons te zien. Er is binnen de gereformeerde gezindte sprake van een innerlijke uitholling. De binding aan de belijdenis neemt af en een wereldse levensstijl vindt ingang. Daar moeten we nog het meest beducht voor zijn.

opinie voetnoot (u490(De auteur is oud-hoofdredacteur van het RD. Reageren aan scribent? gedachtegoed@refdag.nl.