David van der Zande, hoofd research van Effectenbank Stroeve, ligt niet wakker van de beursellende, zelfs niet als de koersen op één dag hard onderuitgaan. „Ik ben er natuurlijk de hele dag mee bezig, communiceer veel met bedrijven en beleggers en lees veel in dag- en vakbladen, ook in mijn vrije tijd. Maar daar word ik echt niet ’s nachts zwetend wakker van.

Als we een advies hebben gegeven dat niet uitkomt, dan krijgen we dat soms op ons bordje. Meestal heeft de beleggingsadviseur contact met de belegger en soms is er direct contact met de analist”, zegt Van der Zande. „We leggen dan uit hoe het advies ontstaan is en dat we natuurlijk nooit kunnen garanderen dat een advies goed blijkt te zijn.”

Samen met nog veertien collega’s vormt hij de afdeling research van Effectenbank Stroeve. Continu zijn ze bezig de vooruitzichten voor de economie en verschillende aandelen en obligaties te analyseren. „Daarbij zijn vooral gebeurtenissen die de koers van een aandeel beïnvloeden voor ons aanleiding nog eens naar zo’n aandeel te kijken.”

De bank heeft twee soorten onderzoekers in één team: fundamenteel en technisch analisten. De fundamenteel analist onderzoekt de vooruitzichten van sectoren op basis van informatie over de economie, de bedrijfstak en ondernemingen. Dit is een langeretermijnvisie. De technisch analist bekijkt historische koersgrafieken en probeert daar patronen en trends in te ontdekken, waardoor hij kan voorspellen wat de koers op korte termijn gaat doen.

Bij het geven van adviezen aan beleggers gaat het soms fout, vaak gaat het goed. „Wij gaven bijvoorbeeld een verkoopadvies toen KPN nog op 30 euro stond. Beleggers die daarop hun aandelen van de hand deden, hebben niet de hele duikvlucht naar 2,50 euro hoeven meemaken.”

Maar de analist herinnert zich ook een koopadvies van enkele jaren geleden voor het aandeel Hagemeyer. „De koers had te lijden onder de Azië-crisis en daar kwam de Ceteco-affaire nog eens overheen. Hagemeyer moest de waarde van het belang in Ceteco afboeken, wat ten koste ging van de winst. Het is niet leuk als je advies dan helemaal niet blijkt te kloppen.” Maar, voegt Van der Zande er haastig aan toe, gemiddeld genomen komt het merendeel van de adviezen uit.

Vooral de laatste maanden komt er nogal wat kritiek over de 250 à 300 analisten in Nederland heen. Het blad Beleggersbelangen publiceerde een onderzoek waarin met name onderzoekers van de grotere banken er minder goed van afkwamen.

In de Verenigde Staten zijn grote effectenbanken veroordeeld omdat hun analisten in bepaalde gevallen koopadviezen gaven voor fondsen die intern als flutaandelen werden betiteld. Dit was een gevolg van de zakelijke relatie met grote klanten als Enron en WorldCom. Of dergelijke praktijken ook in Nederland voorkomen, durft Van der Zande niet te zeggen. Wel weet hij te melden dat voedingsconcern Numico bij ABN Amro stampij maakte omdat de researchafdeling van de bank een rapport publiceerde dat nogal negatief over het bedrijf was. „Dat geeft wel aan dat de grote zakelijke belangen de onafhankelijkheid van analisten onder druk kunnen zetten.”

De Stroeve-analist meent dat adviezen van grote banken tot voor kort minder betrouwbaar waren omdat zij -in tegenstelling tot banken als Stroeve- nauwelijks verkoopadviezen gaven. De reden? „De vrees dat hun belangen bij grote bedrijven werden geschaad.” Dat is inmiddels onder druk van dalende aandelenkoersen en kritische onderzoeken als dat van Beleggersbelangen wel veranderd.

De grote zakenbanken -vooral actief in de begeleiding van ondernemingen bij fusies, overnames en aandelenemissies- zetten het mes in hun researchafdelingen. Doordat hun activiteiten door het beursklimaat sterk achteruitlopen, wordt bezuinigd op de hoge onderzoekskosten. Bij Stroeve is dit volgens Van der Zande niet aan de orde. „Wij hebben ons altijd verre gehouden van fusies en overnames. Wij werken uitsluitend voor particuliere klanten. Onze bank heeft juist veel geïnvesteerd in de onderzoeksafdeling.”

Voelt de chef-analist ook dat het vertrouwen in zijn werk fors is afgenomen bij beleggers? „Ach, kritiek mag er zijn, dat is gezond. Maar het is aan de andere kant ook wel gemakkelijk om momenten en adviezen te vinden die aantonen dat het allemaal niet deugt.”

Een analist moet volgens Van der Zande wat tegen de stroom in durven gaan. „Beleggers kijken namelijk in goede tijden te weinig naar de risico’s en als het slecht gaat, dan lijkt het alsof er helemaal geen kansen meer zijn. Die kritische verhalen over analisten zijn overdreven. Wij hebben echt geen glazen bol op ons bureau staan. En dan zijn er ook nog onvoorziene omstandigheden zoals de aanslagen van 11 september vorig jaar en de boekhoudfraudes in Amerika die al onze verwachtingen doorkruisen.”

Dit is het eerste deel van een serie over de nadelige gevolgen van de beursmalaise. Zaterdag deel twee.