Robert Gabriel Mugabe en zijn regeringspartij Zanu-PF hebben sinds de onafhankelijkheid in 1980 de alleenheerschappij over Zimbabwe. Pas in 2000 werd hij voor het eerst uitgedaagd door de oppositiepartij Movement for Democratic Change. De MDC heeft veel aanhang onder vakbondsleden en is voornamelijk vertegenwoordigd in de steden. Mugabes aanhang bevindt zich vooral op het platteland.De president heeft de afgelopen tien jaar nagenoeg alle 4700 blanke boeren in Zimbabwe onteigend en de landbouwgrond toebedeeld aan partijbonzen en arme zwarte boeren, in ruil voor hun loyaliteit. Sinds de landhervormingen is het land echter economisch gezien steeds verder afgegleden. De inflatie bedraagt inmiddels meer dan 100.000 procent en er is een schrijnend tekort aan voedsel, brandstof en medicijnen. Ruim vier miljoen Zimbabwanen lijden dagelijks honger, maar volgens Mugabe is dit het gevolg van de boycot door het Westen.

De economische crisis zet de regeringspartij wel onder grote druk. Mugabe ziet zich bij de komende verkiezingen voor het eerst geconfronteerd met een tegenkandidaat uit eigen gelederen: De 54-jarige Simba Makoni, voormalig lid van het politbureau van Zanu-PF en oud-minister van Financiën. Hij geldt als een gerespecteerd politicus met de kennis om de economie er bovenop te helpen.

De andere belangrijke kandidaat is partijleider Morgan Tsvangirai van de MDC. In 2002 verloor Tsvangirai met 400.000 stemmen verschil van Mugabe, waarop de MDC de regeringspartij beschuldigde van stembusfraude.

Of Makoni en/of Tsvangirai genoeg gewicht in de schaal kunnen leggen om Mugabe te verslaan, is de vraag. Makoni meldde zich pas begin februari. Hij heeft dus maar kort de tijd gehad om campagne te voeren en als onafhankelijke kandidaat geen geoliede partijmachine achter zich. Daarnaast hebben ongeveer drie miljoen Zimbabwanen (voornamelijk hoger opgeleiden) inmiddels het land ontvlucht. Onder hen bevinden zich veel aanhangers van de MDC. Van de resterende 5,7 miljoen kiesgerechtigden woont naar schatting 75 procent op het platteland.

Mugabes Zanu-PF heeft deze boerenkiezers de afgelopen maanden overladen met maïsmeel, ossenploegen en zelfs trekkers en terreinauto’s. Aanhangers van de MDC daarentegen worden continu lastiggevallen. De regeringspartij wordt er door critici tevens van beschuldigd kieskringen te hebben ingekrompen in de grote steden - waar de MDC de meeste aanhangers heeft - en te hebben uitgebreid op het platteland. Daarnaast zouden meer dan 800.000 mensen op de kiezerslijst staan die al lang zijn overleden en zou Zanu-PF volgens de MDC drie miljoen extra stembiljetten hebben laten drukken om zich te verzekeren van een overwinning.

Mugabe heeft bovendien besloten dat er politie in de stemlokalen aanwezig mag zijn, om ’gehandicapten en ongeletterden te helpen’ bij het invullen van de stemformulieren. Westerse waarnemers en journalisten krijgen geen toegang. En de administratieve verwerking van de stemmen gebeurt door het leger, van oudsher een Zanu-PF bolwerk.

Volgens de Zimbabwaanse wet wint de kandidaat die 51 procent van de stemmen krijgt. Lukt dit niemand, dan moet binnen 21 dagen een tweede ronde volgen. Daarin nemen de beide kandidaten het tegen elkaar op die in de eerste ronde de meeste stemmen kregen.