”Licht in de morgen”
Auteur: Linda Chaikin
Uitgeverij: Kok, Kampen, 2002
ISBN 90 435 0486 6
Pagina’s: 494
Prijs: € 19,50. Rijkdom, eer en aanzien, leven op stand, slechts dìe dingen geven inhoud aan het leven van Sharlotte. Totdat de miljonairsdochter in het jaar 1929 in een enorme financiële en geestelijke crisis terechtkomt. Wat dat betreft heeft Linda Chaikin in haar roman ”Licht in de morgen” ook de hedendaagse lezer veel te zeggen. Om het motto van deel drie te gebruiken: ”Hoeveel beter is het, wijsheid te verkrijgen dan goud!” (Spr. 16:16).

Linda Chaikin, onder meer bekend van haar ”Zijdeplantage”-trilogie, weet in haar nieuwste roman een gevoelige snaar te raken. Als de lezer zich daar tenminste voor openstelt. Want geld en goed zijn altijd netelige onderwerpen. Wie oprecht kan zeggen dat hij zijn hart daar niet en nooit op zet, is een gelukkig mens. In ieder geval wordt in het boek duidelijk dat slechts die mens gelukkig is, die zich geborgen weet in God.

Bij het lezen van de eerste bladzijden van het boek overvalt je een beetje een misselijkmakend gevoel. Het is een en al decadentie en arrogantie wat de klok slaat. De rijken uit New York verblijven ’s zomers in hun buitenhuizen op Long Island. „Hier, in hun sociaal geïsoleerde Mekka’s, verdwenen tradities maar langzaam en werden degenen die vonden dat ze op een hoger niveau geboren waren dan de rest van de mensheid, nauwelijks gestoord door buitenstaanders.”

Ook de knappe Sharlotte Ashford geniet in haar modieuze kleding van high tea’s, exclusieve diners en dansfeestjes, lunches, zaterdagse picknicks en allerlei andere feesten. Al vanaf haar derde jaar is haar geleerd dat de rijken een speciaal soort mensen zijn, die, om een sociale ramp te voorkomen, niet moeten afwijken van hun erfgoed van een juiste opvoeding en levensstijl. „Men ging naar de juiste school, kreeg alleen bepaalde vrienden en -het belangrijkste- trouwde met de eigen soort om de status-quo te handhaven.” Het was een tijd waarin gebroken werd met alles wat met de Bijbel te maken had. Morele waarden hadden afgedaan. Je proeft erin de alles-moet-kunnen-cultuur van vandaag.

Narigheid
Met de dood van meneer Hunnewell, die op een geheimzinnige manier om het leven is gekomen, komt de onrust het leven van Sharlotte binnen. Ze is verward als Kace plotseling opduikt, een jongen met wie ze bevriend was, maar die zij liet vallen omdat hij niet van haar stand was. In eerste instantie denkt ze dat hij speciaal voor haar gekomen is, maar fijntjes wijst hij haar erop dat dat niet het geval is. Als Sharlotte teleurgesteld reageert, vraagt Kace: „Moet ik hieruit opmaken dat je treurt over het verlies van mijn hartstocht vanwege een diepe emotionele behoefte, of omdat je ijdelheid het verschrikkelijk vindt een aanbidder te verliezen?”

Dit citaat is meteen een mooi voorbeeld van het feit dat de discussies in het boek niet altijd in spreektaal geschreven zijn. Zoiets hoor je een gemiddelde jongeman toch niet in die bewoordingen zeggen. Des te meer valt op dat hier en daar woorden gebruikt worden die totaal niet passen in de sfeer en tijd waarin het boek zich afspeelt. Uitdrukkingen als „een beetje depri” (pag. 405) en „wat rot” (pag. 412) waren een goede zeventig jaar geleden nog niet echt in zwang, lijkt mij. Maar misschien is dit populaire woordgebruik er in de vertaling ingeslopen?

Kace komt dus niet voor Sharlotte naar Long Island, maar voor haar vader en meneer Hunnewell. Het heeft volgens hem te maken met „schuldsanering”. En dat woord betekent het begin van een heleboel narigheid.

Als de aandelen kelderen en de crash doorzet, komt ook de vader van Sharlotte in een diepe put terecht. En als geld en vrienden wegvallen, schudt hun hele bestaan op zijn grondvesten. Sharlotte komt voor grote levensvragen te staan. „Haar bevende vingers reikten naar de robijnen hanger om haar hals. (…) Het besef dat er niemand was tot wie ze zich in deze crisis kon wenden, geen bron van hoop, geen veilige plek om zich te verschuilen, doorstak haar ziel als een bliksemschicht. Degenen die geloofden in een hemelse Vader hadden alles. Zij had niets.”

Beschamend
Onverwacht staat Kace weer voor Sharlotte. Hij brengt haar nieuws over haar vader en over goud dat in Mexico verborgen zou zijn. Wil Kace haar nog helpen? Tijdens een avontuurlijke reis van het veilige, geciviliseerde New England naar het ruige Westen, ervaart Sharlotte dat goud niet het meest waardevolle bezit is. Ze ontdekt dat God licht schenkt in de duisternis. Het is beschamend dat juist Elly, op wie ze zo jaloers was, haar tot voorbeeld wordt.

De verandering die zich voltrekt in Sharlotte heeft de auteur knap beschreven. Van een gearriveerd, rijk meisje wordt Sharlotte een vrouw die tot de ontdekking komt dat „zonder Jezus Christus goud een dwaas iets is.” Dat komt ook in haar manier van denken en handelen tot uiting.

De manier waarop Sharlotte tot bekering komt, laat wat vraagtekens achter. Het is duidelijk dat Sharlotte zelf de keuze maakt. „Jezus, ik kies voor U!” zei ze in tranen. (…) Het wordt tijd, dacht ze rustig, om mijn leven te richten op Zijn doelen, wat die ook mogen zijn.” Dat die keus een door God gewerkte keuze is, komt niet echt uit de verf.

Al met al is ”Licht in de morgen” een prachtige roman. Als een auteur het zover weet te brengen dat zijn lezers verder na gaan denken over de zingeving van het leven, is hij of (in dit geval) zij te feliciteren.