Als er één boodschap is die tegen elk menselijk gevoel indruist, is het wel de boodschap van de eeuwige straf. Niemand heeft ons er zo indringend van gesproken als de Heere Jezus Zelf. Toen de Heiland sprak over Zijn heerlijke wederkomst, sprak Hij over de aangrijpende scheiding tussen schapen en bokken. Tegen de laatsten zal Hij zeggen: „Gaat weg van Mij, gij vervloekten, in het eeuwige vuur, dat de duivel en zijn engelen bereid is” (Mattheüs 25:41).Het eeuwige vuur is blijkbaar niet voor mensen bereid, maar voor de duivelen. Voor duivelen is geen Redder gekomen, maar voor mensen wel. Christus is niet gekomen om de wereld te veroordelen, maar te behouden (Johannes 3:17). We gaan niet vanzelf verloren, maar we moeten Gods Zoon vertreden en op Zijn grote zaligheid geen acht slaan (Hebreeën 2:3 en 10:29). De grote zaligheid stelt het huiveringwekkende contrast van de eeuwige duisternis nog scherper in het licht.

Dit raadsel geeft ons beperkte verstand genoeg denkproblemen. Hoe kunnen mensen in de buitenste duisternis zijn, terwijl God het alomtegenwoordige licht is? Hoe heeft de goede God het zo ver kunnen laten komen dat er zo’n verschrikkelijk kwaad onder Zijn schepselen zou optreden?

Schroom
Al eeuwen is er (in allerlei variaties) de gedachte geweest dat de eeuwige straf opgevat moet worden als een vernietiging (annihilatie) van het bestaan. De straf is dan dat we eeuwig buiten de zaligheid staan, omdat we niet meer bestaan. Als er dan mensen buiten God zijn, zouden we niet wensen dat hun lichamen en zielen op deze manier worden prijsgegeven?

In het RD van 14 februari kwamen we de gedachte opnieuw tegen dat er wel een hel is, maar geen eeuwig lijden, vertolkt door dr. Van Holten. De redactie vroeg mij daarop te reageren. Wegens het huiveringwekkende van het onderwerp wil ik met de nodige schroom enige opmerkingen maken.

Het woord van de Heere Jezus in Mattheüs 25:41 geeft geen aanleiding om over annihilatie te denken. In de eerste plaats omdat de toekomst van de ongelovigen wordt gedeeld met de duivel. Dan zou de duivel ook een annihilatie moeten ondergaan. In de tweede plaats omdat de Heere Jezus in Mattheüs 25:46 de eeuwige pijn parallel aan het eeuwige leven plaatst. Het ene woord ”eeuwig” kan in één tekst niet twee verschillende betekenissen hebben. Zo eeuwig als het eeuwige leven is, zo eeuwig is de eeuwige pijn.

Deze leer is niet pas in de duistere middeleeuwen ontstaan en als een restant daarvan nog aanwezig in het protestantisme. De bekende joodse rabbijnen Shammai en Hillel uit de tijd voor Christus betrokken het begrip hel (”gehenna”) reeds op een onafgebroken lijden. Toen Christus over de hel sprak, hebben Zijn hoorders derhalve niet gedacht aan een vernietiging van het bestaan.

Trapsgewijs
Bepaalde chiliasten hebben voor de leer van de annihilatie gewezen op Openbaring 20:10: „En zij zullen gepijnigd worden dag en nacht in alle eeuwigheid.” Letterlijk zouden deze woorden vertaald kunnen worden als „eeuw der eeuwen”, of „bedeling der bedelingen.” Volgens dit chiliastische denken moet de „eeuw der eeuwen” als de belangrijkste periode in de heilsgeschiedenis nog komen. In deze periode van duizend jaar zouden de goddelozen trapsgewijs worden vernietigd.

Het woord eeuwigheid kan in de Schrift inderdaad betrekking hebben op een bepaalde bedeling, maar het bijvoeglijk naamwoord eeuwig niet. De eeuwige erfenis (Hebreeën 9:15) en de eeuwige zaligheid (Hebreeën 5:9) zijn hecht verankerd in de eeuwige God. Bovendien is het de vraag of de grote beslissingen in de heilsgeschiedenis niet reeds zijn gevallen in het werk van Christus. De einden der eeuwen zijn immers op ons gekomen (Handelingen 2:17; Hebreeën 1:1; 1 Korinthe 10:11).

Al met al zijn er redenen genoeg om het huiveringwekkende woord van de Heere Jezus over het eeuwige vuur niet te betrekken op een annihilatie. De Schrift geeft ons evenmin aanleiding om te denken dat deze huiveringwekkende woorden alleen van toepassing zijn op degenen die onder het Evangelie hebben geleefd, zoals in de gereformeerde gezindte ook wel wordt geopperd.

Godsbeeld
Wij krijgen dit niet klein, omdat wij blijkbaar te klein van Gods heiligheid denken. Omdat wij gewend zijn aan de zonde, menen we dat God er ook wel aan gewend zal zijn. Onbewust hebben we een godsbeeld van een God Die altijd zegent en nooit straft, Die altijd troost en nooit oordeelt, alsof we voor God nooit bang hoeven te zijn (tegen Mattheüs 10:28; Romeinen 3:19; Hebreeën 12:29).

Als Gods heiligheid verbleekt, verbleekt ook de diepte van het lijden van Christus. De eeuwige toorn van God kwam samen in de ziel van Christus. Als de realiteit van de hel geen grondtoon is in onze prediking en in onze beleving, functioneert de rijkdom van het Evangelie niet. De Heere Jezus Christus verlost ons niet van de vernietiging, maar Hij verlost ons van een eeuwigheid in de buitenste duisternis, waar wening zal zijn en knersing der tanden (Mattheüs 8:12). Jezus Christus verkondigt ons de boodschap van de hel, opdat wij niet in de hel zullen komen, maar Hem eeuwig zullen danken voor de kracht van Zijn verzoenend sterven en Zijn onuitsprekelijke liefde.

De auteur is hersteld hervormd predikant te Katwijk aan Zee en docent dogmatiek aan het Hersteld Hervormd Seminarium aan de Vrije Universiteit.