Dat staat in het advies ”Onverschilligheid is geen optie. De rechtsstaat maken we samen” van de commissie ”Uitdragen kernwaarden van de rechtsstaat”, dat woensdagmiddag aan de ministers Hirsch Ballin van Justitie en Ter Horst van Binnenlandse Zaken is aangeboden.De commissie wijst op de voorbeeldfunctie van publieke gezagsdragers als politici, ambtenaren, rechters, maar ook leraren en programmamakers. Als zij niet het goede voorbeeld geven, zullen alle pogingen om waarden uit te dragen vergeefs blijven. „Kernwaarden moet je niet alleen uitdragen, maar vooral voorleven.”

„En het begint met politici die niet steeds in negatieve termen spreken over regels en ambtenaren. Dat is niet motiverend voor degenen die op straat en aan het loket het openbaar gezag vertegenwoordigen. Een zekere vorm van trots op en eerherstel voor de publieke dienst zou hier en daar niet misstaan”, schrijft de werkgroep.

De commissie ”Uitdragen kernwaarden van de rechtsstaat”, die onder leiding stond van WRR-voorzitter Van de Donk, kreeg vorig jaar juni de opdracht voorstellen te doen die het begrip van de rechtsstaat bij burgers zouden vergroten. Naast Van de Donk maakten onder meer korpschef Kuiper, voormalig toptennisser Krajicek en Shelldirecteur Willems deel uit van de commissie. Ze hebben in totaal tien aanbevelingen opgesteld.

Zo moeten rechtbanken de ruimte krijgen om fouten te herstellen. Fouten van overheidsinstellingen mogen niet leiden tot „overijld overheidsingrijpen”, schrijft de commissie. „Dit staat een cultuur waarin mensen verantwoordelijkheid nemen, leiderschap tonen en leren van fouten vooral in de weg.”

De onderzoekers vinden dat het leren van fouten een steviger institutionele inbedding zou moeten krijgen. Op dit moment is er een tijdelijke Commissie Evaluatie Afgesloten Strafzaken, een vervolg op een werkgroep die de Schiedammer parkmoord heeft onderzocht. Het zou volgens de commissieleden goed zijn om een debat te voeren over een vaste, onafhankelijke instantie voor de herziening van strafzaken.

Verder krijgt de overheid het advies ontwikkelingen op internet goed te volgen. Het recht moet op internet evenzeer worden gehandhaafd als daarbuiten, bijvoorbeeld bij discriminerende uitingen, smaad of laster of bij het aanzetten tot geweld.

Volgens de commissie worden burgers momenteel niet goed beschermd tegen misbruik van informatie op internet en via kranten, radio of televisie. Daarom zou het volgens haar zinvol zijn om net als in België een zogeheten „recht op antwoord” te introduceren; een uitspraak dat bestaande informatie onjuist is. Bovendien zou zo’n uitspraak via schoonblazoen.nl bekend moeten worden gemaakt.