Er is een maaiveld met veel Amerikaans koren van dezelfde hoogte. Er zijn auteurs die in serie schrijven, maar tijdens het lezen van het vierde deel kijk je af en toe naar de voorkant om jezelf ervan te verzekeren dat je toch niet per ongeluk weer het eerste deel gepakt hebt. Enige overdenkings- of wordingstijd tussen het verschijnen van boeken is nodig, wil een auteur serieus genomen worden. Elizabeth Musser neemt die tijd; sinds 1997 is nu haar zevende boek verschenen. Veel lezers zijn er blij mee, er is op haar gewacht. De hoofdpersoon in ”Verborgen antwoorden” is de dertienjarige Emile, die met zijn moeder Janie Bridgeman op stel en sprong vanuit Frankrijk naar Amerika verhuist. De reden ervan is voor Emile duister, evenals het feit dat oma nu goed genoeg is om hen onderdak te verlenen terwijl hij haar nog nooit gezien heeft. Bovendien heeft hij de avond voor vertrek zijn vader met een vreemde vrouw gezien, zodat hij het ergste vreest.

Emile heeft heimwee naar Frankrijk en is woedend omdat hij zomaar ongewild in Amerika moet wennen. Er wordt zelfs van hem verlangd dat hij met oma naar de kerk gaat, een gewoonte die hem totaal onbekend is. Daarnaast laat iedere klasgenoot hem voelen dat hij een Franse jongen is die er niet bij past. Emile voelt zich aangetrokken tot Eternity, die ook als eenling in de klas functioneert. Troost vindt hij ook in voorwerpen die een spannende oorlogsherinnering inhouden en aan zijn vader herinneren. Hij koestert ze, zoals hij de herinneringen aan zijn vader koestert.

Klaus Barbie
De relatie met Eternity wordt hechter. Het meisje leeft in barre omstandigheden. Samen met haar broer en zus lijdt ze onder de aanwezigheid van haar moeder, die dagelijks beneveld is door de alcohol en last heeft van onbeheersbare driftbuien. Om orde in haar leven te krijgen, woont Eternity in een strak geordende kamer waarvan alleen zij de sleutel in handen heeft. Emile en Eternity zoeken steun bij elkaar. Samen nemen ze het op voor de zwarte mens, die in die tijd in Amerika nog duidelijk achtergesteld wordt bij de blanke. Die stellingname wordt hen niet in dank afgenomen.

Emile ontdekt dat het verzetsleven zijn vader meer getekend heeft dan hij tot dan toe aangenomen heeft; zijn vader wordt gedreven door wraakmotieven. Hij zoekt intensief naar Klaus Barbie, bijgenaamd ”de slager van Lyon”. Met alle risico’s van dien. Dat politiek niet gelijkstaat aan rechtvaardigheid schokt het Franse en het Amerikaanse publiek als blijkt dat Barbie met Britse en Amerikaanse hulp na de oorlog ontsnapt is naar Latijns-Amerika, waar hij onder een schuilnaam verder leeft en zelfs een politieke functie krijgt. Pas in 1983 wordt hij uitgeleverd aan Frankrijk, om in 1987 veroordeeld te worden.

Musser doet haar huiswerk altijd goed, wat de geschiedenis van Frankrijk betreft. Stond in haar eerder verschenen trilogie -”Beladen verleden”, ”Twee testamenten” en ”Twee bestemmingen”- de relatie met de (ex-)kolonie Algerije centraal, hier komt het oorlogsverleden van Frankrijk aan de beurt. De schrijfster gaat goed gedocumenteerd te werk. Waarschijnlijk is de exacte beschrijving van de verschillen tussen Amerika en Frankrijk en de daarmee samenhangende cultuurshock een effect van haar verhuizing naar Frankrijk; het Amerikaanse echtpaar Musser werkt in Frankrijk in de zending.

Vervreemding
Aanvankelijk kost het me moeite om geboeid te raken door Mussers nieuwste boek. Het duurt lang voordat Emile echt voor me gaat leven. Misschien is dat inherent aan de hoofdpersoon: Emile is, als jongen van 13 jaar, in zijn gedachteleven gericht op avontuur en de buitenkant. Dat geldt minder voor Eternity, maar de extreme situaties waarin beiden verkeren zorgen ervoor dat de vervreemding me lang in beslag houdt. Ik wil niet direct de term ”extreme American” gebruiken, maar vind toch dat de realiteit van het boek niet direct een universele indruk maakt. Daarnaast is de onontkoombare liefdesrelatie die de roman moet sieren, een geijkte. Het trio ”toenadering, haast niet te nemen obstakel, happy end” is weer herkenbaar aanwezig. Dat zijn twee struikelblokken voor mij in deze roman.

Maar naargelang de roman verder gaat (het boek omvat bijna 500 bladzijden!) word ik onwillekeurig toch weer gegrepen door het verhaal van de oorlog dat nooit eindigt. De schrijfster geeft het verhaal van de nazi’s, de oorlog en de rol van het Franse verzet een eigen gezicht. Ik kan het niet laten om te kijken naar de foto van Klaus Barbie op internet, omdat ik wil zien hoe de man kijkt die beweert: „Ik ben een overtuigde nationaal-socialist… en ook al werd ik duizend keer geboren, dan zou ik duizend keer zijn wat ik ben geweest…” De man die duizenden Joden en Fransen martelde en vermoordde, zwepen, knuppels, onderdompeling in een bad, amputaties hierbij niet schuwend.

De geschiedenis blijft aangrijpend, hoewel ik me vaak voorneem dit hoofdstuk nu eens af te sluiten. Alleen al de getuigenverklaringen in het boek veranderen de door mij gezette punt in een komma, zodat ik het boek elke avond pak totdat het uit is.