Halve gordijntjes voor het ene raam en een metersbreed glas-in-loodpaneel voor het andere. De eigenaar van Kapper Eric houdt van privacy. Alleen via de deurruit biedt Eric Flanderhijn (44) gluurders de gelegenheid in zijn eenmanszaak aan de Leidse Keterboetersteeg te blikken. Die ruimte blijkt voldoende om de pas van veel passanten te vertragen.Klanten zitten bij Flanderhijn in stoelen van vijftig jaar oud en kijken naar een kappersmeubel uit de jaren dertig. Achter de ruitjes in de vitrines van de wandkast liggen scheer- en knipbenodigdheden uit vervlogen tijden. Achtergrondmuziek en posters met hippe kapsels ontbreken.

De retrosfeer valt in de smaak. „Zo’n 98 procent van de bezoekers is vaste klant.” Dat zal niet alleen met de inrichting, maar ook met de bevlogen kapper zelf te maken hebben.

Leidse studenten
Flanderhijn is niet de enige met hang naar het verleden. De site Scheerwinkel.nl, die hij drie jaar geleden als „geintje” opzette, voorziet in een behoefte. Voor zover de initiatiefnemer weet, gaat het om de enige Nederlandse website waar open scheermessen, krabbertjes en een aantal exclusieve scheermiddelen te bestellen zijn. Wekelijks plaatsen zo’n twintig mensen een order. Daarnaast zijn er de nodige klanten die in de kapperszaak hun slag slaan. Alle via internet verkrijgbare waren staan daar ook uitgestald.

„De een komt voor een busje scheerschuim. De ander schaft in één keer een complete scheerlijn aan. Het verbaast me dat er een markt is voor deze producten. Een verklaring? Als een man 25 jaar geleden met een mooi stuk scheerzeep thuiskwam, werd er raar tegen hem aangekeken. Tegenwoordig gebeurt dat niet meer, omdat mannen zich steeds beter verzorgen.”

Het initiatief voor de scheerwinkel dankt Flanderhijn aan het enthousiasme van een paar Leidse studenten. „Toen ik weer eens leden van studentenvereniging Minerva mocht scheren, nam ik een bus Prorasoscheerschuim mee. Dit geeft een heel fris gevoel, dankzij de bestanddelen eucalyptus en menthol. Enkele studenten waren weg van dit schuim en maakten er in hun vriendenkring reclame voor.”

Het succes zette de kapper aan het denken. Hij stopte met de verkoop van doorsneescheermerken en ging op zoek naar waren die niet bij grote drogisterijketens verkrijgbaar zijn. Inmiddels voert hij vier van de zes grote scheermerken. De Engelse merken Truefitt & Hill, Taylor of Bond Street, Crabtree & Evelyn en het Amerikaanse The Art of Shaving, dat tien jaar geleden op de markt verscheen. Een contrast met Truefitt & Hill, dat 202 jaar oud is. Behalve uit deze producten bestaat het assortiment onder meer uit het Italiaanse Proraso en het Portugese Musgo Real.

Stoer
Bij Flanderhijn zijn ook de nodige open messen en krabbertjes te vinden. Naar schatting 5 tot 10 procent van Flanderhijns klanten kiest voor scheren met dit materiaal. „Jongeren omdat ze het stoer vinden, vijftigers vanuit nostalgie - ze hebben hun vader nog met een krabbertje bezig gezien.”

Scheren met een open mes geeft een kick, weet de kapper uit ervaring. „Veel meer dan een scheerbeurt met de moderne systemen, die twee, drie, vier en zelfs vijf mesjes kennen. Je gaat terug naar de basis. Het staat flink als iemand zich met een mes met een snijvlak van 2 centimeter durft scheren.”

Het vergt de nodige oefening om dit onder de knie te krijgen. „In het begin lag ik regelmatig open, maar je wordt vanzelf voorzichtiger. Het mes moet in een hoek van zo’n 30 à 40 graden op de huid staan. Niet haaks, want dan werkt het als een kaasschaaf.”

Nog enkele tips: „Doe in het begin alleen grote oppervlakken om handigheid te krijgen. Trek de huid goed strak, anders blijf je haken. Het belangrijkste is een losse pols, want het mes moet het werk doen, niet de onderarm.”

Scheren met open mes of krabbertje roept niet bij elke man warme gevoelens op. „Het vraagt tijd -overigens niet meer dan zo’n tien minuten- om je in te zepen, met de vleug mee te scheren, in te zepen en tegen de vleug in te scheren. Aan zakelijke, vluchtige types die ’s morgens alleen maar haast hebben, is het dan ook niet besteed. Je moet een soort ritueel willen maken van het bezig zijn met kwast, zeep en mes, kunnen genieten van de zeepgeur die op je gezicht achterblijft. En natuurlijk van het supergladde resultaat.”

Gladde Jongens
Mannen die zich de kunst van het nat scheren met open mes eigen willen maken, kunnen niet om het boek ”Gladde Jongens” heen. De uitgave loopt over van informatie en tips.

Wereldwijd scheert ongeveer 70 procent van de mannen zich nat. Een kleine groep, in België en zijn buurlanden duizenden mensen, doet dit op de traditionele manier. De Belgische psychotherapeut Leo de Brouwer en de Nederlandse arts Peter van Lierop doken in oude (kappers)boeken en vroegen bejaarde kappers het hemd van het lijf over die traditionele manier van scheren. De opgedane kennis en eigen ervaringen geven ze door in het fraai vormgegeven ”Gladde Jongens”. Alle handelingen komen uitgebreid en duidelijk aan bod in tekst en foto’s. De nadruk ligt daarbij op het open mes. De Brouwer en Van Lierop zijn lyrisch over de oude scheerwijze en slaan soms wat door in het verwoorden van hun enthousiasme. Waarom je je traditioneel zou scheren, is voor hen geen vraag.

De Brouwer: „Het is aandacht voor en zorgvuldig omgaan met materialen. Het is afstand nemen van de wegwerpcultuur en plastic spullen.” „Het kan in plaats van een dagelijkse, jachtige handeling ook een heerlijk moment van rust zijn. Scheren is als meditatie: beide vragen opperste concentratie, geduld en kennis. Door de intense concentratie vergeet je even alles om je heen.” „Modern natscheren is op lange termijn véél duurder.” Schrijver Jean-Paul Mulders verwoordt het zo: „Het hete water, de damp, de draaiende bewegingen van kwast over scheerzeep tot er een romige massa ontstaat… Het heeft zoveel sfeer.”

N.a.v. ”Gladde Jongens”, door Leo de Brouwer en Peter van Lierop; uitg. Van Halewyck, Leuven, 2007; ISBN 978 90 8553 021 3; 159 blz.; € 17,50.

De Koorwinkel in Antwerpen verzorgt scheercursussen in deze Belgische stad. Af en toe doen de instructeurs Nederland aan. Meer informatie: www.shaving-and-razor-shop.com/NL/Cursus.htm.