”De schreeuw uit de put”
Auteur: Volker Linhard
Uitgeverij: De Banier, Utrecht, 2002
ISBN 90 336 27582
Pagina’s: 125 hoofdstukjes; € 6,90. De lezer zelf inspraak geven in het verhaal. Dat is het idee achter het boekje ”De schreeuw uit de put”, van de Duitse schrijver Volker Linhard. De lezer is de hoofdpersoon. Hij of zij moet zich door het nemen van beslissingen uit spannende en bedreigende situaties redden. Het interactieve boek is iets nieuws op de boekenmarkt. Ik denk dat veel kinderen het een succes zullen noemen.

Een boek begint op bladzijde één en eindigt op de laatste. Wie vast wil blijven houden aan dat idee, moet niet beginnen met lezen. ”De schreeuw uit de put” ontwikkelt zich als het leven zelf. Door het maken van belangrijke, soms minder belangrijke, keuzes verandert de loop van het verhaal.

Hoe gaat dat in zijn werk? Het boek is opgedeeld in allemaal kleine hoofdstukjes, 125 in totaal. Aan het eind van ieder hoofdstuk staat een vraag of opdracht. Vaak gaat het om een keuze uit twee concrete mogelijkheden die de lezer moet maken. Wanneer het museum bijvoorbeeld wordt overvallen door gangsters, kan de lezer beslissen zich te verstoppen in een open sarcofaag of in een nomadentent. Bij ieder antwoord staat een nummer genoemd. Wie het genoemde hoofdstuk opslaat, kan daar verderlezen.

Rode draad
In het boek zitten verschillende lijnen verborgen, die echter wel allemaal een link met elkaar hebben. Zo loopt het verhaal van Jozef die door z’n broers in de put wordt gegooid en daarna wordt verkocht als een rode draad door alle gebeurtenissen heen.

Om de belevenissen dicht bij de lezer te plaatsen, begint alles in het hier en nu. Hoewel, hier… Het verhaal begint in Duitsland -dat krijg je met vertaalde boeken-, waar een schoolklas een reisje naar Berlijn maakt. In het museum beginnen alle verhaallijnen te rollen met de keuze om naar de zaal over Egypte te gaan, of naar die over het Oude Oosten.

Niet alle verhalen zijn even lang en even spannend. Zo was ik de eerste keer binnen vijf minuten door het boek heen. Te veel risico’s nemend, kwam ik al snel in de gevangenis terecht, waar ik door mijn eigen handigheid overigens ook weer uit wist te ontsnappen. Ik ontmoette de broers van Jozef, die vanwege een hongersnood naar Egypte waren gegaan. De volgende keer belandde ik samen met Jozef in de put en werd ik als slaaf weggevoerd.

Toen ik nog een keer op pagina één begon -je kunt er vast een ingewikkelde wiskundige berekening op loslaten om te weten te komen hoe vaak je een nieuw verhaal kunt beginnen - kwam ik via een liftcrash terecht op hetzelfde punt als de eerste keer: in de gevangenis, heel veel jaar geleden. Iedere weg die je gaat, is als een puzzelstukje. Hoe meer je leest, des te duidelijker het verhaal wordt.

Alle lijnen eindigen met een verwijzing naar de Bijbel. De laatste drie hoofdstukken zijn namelijk -vrij vertaalde- delen van de geschiedenis over Jozef. Kinderen kunnen daar ontdekken welke gebeurtenissen ze uit hun eigen verhaal herkennen. Die lijn naar de Bijbel is overigens ook de enige christelijke die er in het verhaal te vinden is. Veel gebeurtenissen en details zijn door de schrijver verzonnen.

Korte verhaallijnen
Het principe van het interactieve boek is voorzover mij bekend nieuw in Nederland. Het is een poging om jongeren aan het lezen te krijgen en te houden. Ik denk dat dit boekje veel kinderen zal aanspreken. Juist de korte verhaallijnen maken dat je het boek pakt en weer weglegt, om er even later weer nieuwe ontdekkingen in te doen. Verder zijn de spanningsbogen kort, omdat er in elk hoofdstukje wel iets gebeurt. En doordat elk hoofdstukje afsluit met een beslissing die je zelf moet nemen, is het bijna onmogelijk je aandacht te laten verslappen.